Bir kavramla ilgili kafama bir şey takıldığında öncelikle sözlük anlamına bakmak sıklıkla olmasa da, severek yaptığım bir eylemdir. Transaksiyonal Analizin de, Çözüm Odaklı Yaklaşımında ortak temeli olan “Bütün insanlar iyidir.” “Bütün insanlar kendileri için en iyi olan çözümü üretme potansiyeline sahiptir.”  Yaklaşımını üzerine düşünürken kendimi iyi , kötü / doğru ve yanlış kelimelerini Türk Dil Kurumu sözlüğünde ararken buldum. Önce tüm bulduğum tanımları bu sayfada yazmayı düşündüm fakat yazının okunurluğunu, uzunluğunu ve konu odağını da düşünerek birbirlerinin karşıtı oldukları için de sadece iyi ve doğru sözcüklerine dair bulduklarımı sizinle paylaşmaya karar verdim.

iyi

sf. 1. İstenilen, beğenilen nitelikleri taşıyan, beğenilecek biçimde olan, kötü karşıtı: “Bir aralık iyi fal bildiğimi haremde duyurdum.” -F. R. Atay. 2. Bol, çok, aşırı: İyi yağmur yağdı. 3. Uğurlu, hayırlı, iyilik getiren: İyi haber. 4. Esen, sağlıklı: “İyi ve sıhhatli olduğumu bildirebilirsiniz.” -N. F. Kısakürek. 5. Yerinde, uygun: İyi bir cevap. 6. Doğru olan: İyisi bu işe karışmamaktır. 7. Yeterli, yetecek miktarda olan: Bu yün, hırka için iyidir. 8. a. Öğrencinin değerlendirilmesinde kullanılan orta ile pekiyi arasındaki not. 9. zf. İstenilen, beğenilen, yerinde, yararlı, uygun bir biçimde: “Bunun çocukları iyi çıktıkları için ölünceye kadar babalarına bakmışlar.” -M. Ş. Esendal.

Güncel Türkçe Sözlük

1. (Geniş anlamında) a. İşe yarar, ereğine, özüne uygun, doğru yapılmış; doğasına uygun. b. İstenmeğe değer olan. c. Değere yönelmiş, değere ilişkin, değerle belirlenmiş, değerli. 2. Ahlakın ve ahlak felsefesinin temel kavramı: Ahlaksal değer; ahlaksal olanın olumlu ana niteliğini gösteren özel kavram; ahlakça değerli olan (karşıt kavramı: kötü). Ahlak felsefesinde şu anlamlarda kullanılır: a. (Skolastikte) Tanrı'nın istemiş olduğu dünyadaki varlık düzeni ile uyum. b. (Kant'ta) İstencin, içerik bakımından değil de, yalnızca ahlak yasasınca belirlenmiş olan biçimsel niteliği. 3. Somut kişi ya da edim değeri. // İyi, değerler düzeninde yüksek değerleri seçmede ortaya çıkar. Buna karşılık kötü, aşağı değerlerin yeğ tutulmasında kendini gösterir. Ayrıca: "Yararlı olan iyidir." (yararcılık) ya da "Haz veren iyidir." (hazcılık) görüşleri.

BSTS / Felsefe Terimleri Sözlüğü 1975

Belli bir insan gereksinmesini karşılayan, insan çıkar ve dileklerine uygun düşen, genellikle topluma, bir sınıfa ya da başka bir toplumsal kümeye, bir kişiye yararlar sağlayan özdeksel ya da tinsel bir olgunun niteliği.

BSTS / Toplumbilim Terimleri 1975

doğru

sf. 1. Bir ucundan öbür ucuna kadar yönü değişmeyen, eğri ve çarpık karşıtı. 2. Gerçek, yalan olmayan: Doğru haber. 3. Akla, mantığa, gerçeğe veya kurala uygun: “Bunları sana şimdiden söylemek daha doğrudur.” -A. Gündüz. 4. a. Gerçek, hakikat: “Söyleyin doğrusunu, siz insanoğlunun ahlaklı olabileceğine inanmıyorsunuz.” -N. Ataç. 5. a. mat. İki nokta arasındaki en kısa çizgi: İki noktadan yalnız bir doğru geçebilir. 6. zf. Yanlışsız, eksiksiz bir biçimde: Çocuk doğru okudu. 7. zf. Hiçbir yöne sapmadan, dosdoğru, doğruca. 8. zf. Yakın, yakınlarında: “Şafağa doğru otomobil sesi duyuldu.” -F. R. Atay. 9. e. Karşı yönünce: “Börekçi fırınının karşısındaki dört köşe taşlar döşeli, iki yanı ağaçlı yoldan çarşıya doğru yürüyordu.” -Y. Atılgan. 10. mec. Yasa, yöntem ve ahlaka bağlı, dürüst, namuslu.

Güncel Türkçe Sözlük

1. Gerçeğe uygun olan. 2. (Mantıkta) Düşünme yasalarına uygun olan.

BSTS / Felsefe Terimleri Sözlüğü 1975

1. Düzlemde dikdörtgenel konaçlara göre denklemi, (…)olmak üzere (…)olan düzlemsel eğri. Anlamdaş. çizgi. 2. (…) durgan bir nokta ve (…)olmak üzere, denklemi (…)olan eğri. Anlamdaş. çizgi.

açı bk. düz açı.

Öklid geometrisinin ilk (tanımsız) kavramlarından biri.

BSTS / Matematik Terimleri Sözlüğü 1983

Sözeden dildeki 'doğrudur’ birli yükleminin içlemi olan doğru olma özelliği. || Doğruluk çizelgelerinde geçen D ya da 1 simgesi, bu özelliğin sözeden dildeki adıdır. Krş.. doğruluk değeri, yanlış.

BSTS / Mantık Terimleri Sözlüğü 1976

Gerçekliğin, düşüncede gerçeğe uygun biçimde yansıması.

BSTS / Toplumbilim Terimleri 1975

Peki bu tanımlar ve karşılaştırmaları neden önemli

Öncelikle tanımlara bakıldığında ilk göze çarpan doğru tanımı için matematik terimleri sözlüğünde üç farklı tanım olmasına karşın iyi tanımı bu sözlükte yok.  Kısaca biri matematikte de kullanılan bir ifade iken biri değil.

Bu farkın yanı sıra tanımlar için kullanılan ifadelere bakıldığında da bazı farklar görebiliyoruz. Tanımlarda doğru için geçen sözcükler gerçek, kurala uygun, akıl, mantık, düzlem, başlangıç, bitiş, nokta gibi sözcükler. Bu sözcükleri benlik durumları özelinde analiz ettiğimizde hepsinin Yetişkin Benlik Durumu’ndan ifadeler olduğunu görüyoruz.

İyinin tanımlarına baktığımızda işe yarar, özüne uygun, doğasına uygun, ahlak, değer yönelmiş, varlık düzeni, ihtiyaç, istek, beğeni, gereksinim gibi bir çok sözcük ve tamlama görüyoruz. Bu sözcüklere benlik durumları özelinde bakıldığında da Yetişkin, Ebeveyn,  Çocuk benlik durumuna özgü ifadeler olduğunu görüyoruz. Mesela ihtiyaç Çocuk Benlik durumu ifadesi iken Değer Ebeveyn, İşe yarar Yetişkin Benlik durumu ifadesi.

Bu açıdan bakıldığında İYİ olmak üç benlik durumunun işlevselliği ile oluşan bir bütün. Bu anlamda içinde insana özgü, duygu, düşünce ve değerleri barındırıyor. Doğru mantıkla ve Yetişkin Benlik durumu ile değerlendirilebilirken, İyiyi değerlendirmek hissettiğimiz duyguları ve o anki ihtiyaçları ( Çocuk Benlik Durumu) , çocukluğumuzdan bu yana kazandığımız ve bizi biz yapan değerleri  ( Ebeveyn Benlik Durumu) ve bunları nasıl harmanladığımızı ( Yetişkin Benlik Durumu) belirleyen üç benlik durumu ile yapılabilen bir eylem  olmak durumunda.    

Kısaca yazının başına döndüğümüzde kişi bir karar alacak ise her zaman doğru karar alamayabilir. Bu ne kadar gerçekse o an içinde bulunduğu durumda üç benlik durumunun ona söyledikleri ile kendisi için en iyi kararı alacaktır.

Sevgiyle

Görüntülenme Sayısı: hesaplanıyor...