EĞİTİM VE ÖĞRETİMDE BAŞARI NEDİR?
Geçenlerde bir dostum, ilköğretim 6. sınıfa giden çocuğunun ne kadar başarılı olduğundan söz ediyordu. Her defasında “takdirname” aldığını, şimdiye kadar takdirname almadığı hiç bir dönem olmadığını, sitayişkâr ve memnun bir ifadeyle anlatıyordu. Dostum, çocuğunun aslında bu takdirnameleri hak ettiğini söyledi. Çünkü çocuğu nerdeyse gece gündüz demeden hep ders çalışıyordu. Sürekli derslerini düşünen bir çocuktu. O, arkadaşları gibi, gezmelere gitmezdi. Arkadaşları ile birlikte sinemaya gitmezdi. Tüm zamanını evde ders çalışarak geçirirdi. Gerçi, ne okulda ne de mahallede, öyle birlikte oynayabileceği arkadaşları da yoktu. Olmamıştı. Oynamak istediği zaman oturur, bilgisayarı ile biraz vakit geçirirdi.
Ona göre çalışan kazanıyordu. O da çalıştığının karşılığını almıştı. Onun için, her dönem ‘takdirname’ alması da normaldi. Dolaysıya bu çocuk, başarılı bir çocuktu.
Sevgili dostum, aslında çocuğunun başarılı bir çocuk olduğunu anlatırken, sadece akademik başarından söz ediyordu. Oysa, arkadaşları ile sosyal bir iletişiminin olmamsı, onun sosyal alanda ne kadar başarısız olduğunu da ele veriyordu.
Sevgili dostum haklıydı. Günümüzde eğitim ve öğretim alanındaki başarı deyince hep, akademik başarı akla gelmektedir. Anne-babalar, öğretmenler, öğrenciler, hepsi aynı şeyi düşünmektedirler. Oysa gerçek başarı, tek yönlü bir başarı değildir.
Dostumu, büyük bir ilgi ile dinledim. Sonra, kendi kendime sordum: Bu çocuğumuz gerçekten başarılı bir çocuk muydu? Çocuğumuz başarılı ise, bu gerçekte, tam bir başarı sayılabilir miydi? Aslında, daha da önemli olan ve sorulması gereken en temel soru; Başarı nedir, sorudur. Yani, eğitim ve öğretimde başarı nedir?
Başarı sözlükte, “başarma işi, muvaffakiyet, ya da kişinin yetenek ve yetişmeye bağlı olarak gösterdiği ansal ya da eylemsel etkinliklerinin olumlu ürünü” olarak tanımlanmaktadır.
Eğitim ve öğretimde başarı, eğitim hedeflerinin öğrenciler açısından gerçekleştirmesidir. Eğitimin, öğrenci üzerindeki hedefleri, öğrencinin doğuştan beraberinde getirdikleri yeti ve yeteneklerin açığa çıkartılarak geliştirtmesidir. Bu bağlamda başarı, eğitimle öğrencileri bireysel, sosyal, kültürel ve bakımdan geliştirmektir. Bir başka deyişle başarı, okulda öğrencilerin almış oldukları eğitimle, bireysel bakımdan gelişmelerini sağlamak, toplumsal alanda kendilerini gerçekleştirebilecek yeterliliği kazanmış olmaktır.
Başarılı öğrenci, kendini, kendi ile gerçekleştirmeyi sağlayabilendir. Çocuk okulda bu yeterliliği kazandırmış ise başarılıdır. Aksi takdirde, başarı olarak kabul ettiğimiz, bilgileri ezberlemiş olması onun başarılı olduğu anlamına gelmez. Matematik problemlerinin tamamını çözmek, fizik dersindeki tüm formülleri ezberlemek, ezberlediği bu formülleri yerlerine koyarak çoktan seçmeli testlerde tüm soruların doğru cevaplarlını bulmuş olmak, başarılı olmak için tek başına yeterli değildir. Başarı, matematik problemlerini çözerek, günlük hayatta karşılaşmış olduğu problemlerini çözebilir hale gelmek veya ezberlediği Fen ve Teknoloji dersindeki formüllerin, hayattaki karşılıklarını bulması ve hayata uygulayabilir olmasıdır. Çıkrık problemlerini çözen, kaldıraç kanunlarını öğrenen öğrenci, kitap sayfalarındaki sanal gerçeklerden hareketle, gerçek hayattaki geçekleri ile bire bir eşleyebilir hale gelmesidir.
Okul hayatını takdirnamelerle süsleyen öğrenci, elbette başarılı bir öğrencidir. Ancak bu tam başarı, tek yönlü bir başarıdır. Tam başarı sayılmaz. Tam başarı, her bakımdan, yani bireysel, toplumsal ve kültürel bakımdan kazanması gereken tutum ve davranışları kazanmış olmaktır.
Başarı, çocuğun doğuştan sahip olduğu yeteneklerini keşfederek, yeteneklerinin farkına varması ve bu yetenekleri geliştirme yönünde istekli hale gelmesidir.
Başarı, öğrencinin potansiyellerin farkına varmasın, ‘öz-ben’inin gelişmesinin sağlanmış olmasıdır. Öğrenci, almış olduğu eğitim sayesinde, kendi kendine karar verebilme ve kendi geleceği hakkında görüş geliştirebilir olduğu zaman başarılı sayılmalıdır.
Öğrenci, okulda almış olduğu eğitim ile toplumsal alanda kendini ifade edebilir hale gelmesi halinde, tam başarılı sayılmalıdır.
Anne ve babalar, çocuklarının başarılarından söz edeceklerse, sözü edilecek başarı, çocukların almış oldukları eğitim ile kendilerini gerçekleştirebilmeleri olmalıdır. Diğer alanlardaki başarı, geçici başarılardır. Başarının kalıcı olanı, kendini gerçekleştirmeyi sağlayan eğitim ile sağlanan başarıdır.
Y.Doç.Dr. Şükrü KEYİFLİ
Görüntülenme Sayısı: hesaplanıyor...