YUSUF ZİYA GÜLDERE

KAPIYI ÇALMAK

Evinizden amaçladığınız yere ulaşmak isterken, evinizin kapısını açar ve dışarıya çıkarsınız. Nereye gideceğinizi ve ne yapacağınız planladıysanız sorun yoktur. Vardığınız yerde karşılaşacağınız ilk şey yine bir kapının olmasıdır. Bu kapının açılması için ya çalarsınız ya da kolu çevirip içeri gerersiniz veya giremezsiniz.

Sahi kapıları incelediniz mi?

Hiç dikkatlice baktınız mı?

O kapılarda neler dikkatiniz çekti?

Bazı kapıların üzerinde kapıyı çalmak için üç tane tokmak bulunurmuş biri bayanlar için olanından ince bir ses çıkarır, erkekler için olanından ise daha tok bir ses çıkarır, çocuklar için olandan ise gürültülü bir ses çıkarmış. Evin içindekiler de bu seslere göre kapıyı açarlarmış. Bazı evlerde ise birden fazla kapı olur. Bu kapılar ev halkının, misafirlerin, çalışanların, seyislerin kullandığı kapılardır. Kapıların yapılış şekillerine bakıldığında da anlaşılabiliyor bu kapıların işlevleri. Bu evlerde birde ayak işlerine bakanların kullandığı kapılar vardır. En ilgi çekeni de bu kapılardır. Evin arka tarafında sokak ile aynı hizadadır. Kapının ne tokmağı vardır, nede anahtar ile açacak anahtar deliği bulunmaktadır. Ayak işlerine bakanların ne zaman ve nasıl oradan içeriye girdiklerini kimse farkına varmazlar. Bu kapıların yalnızca arkadan açılmakta olduğunu belirtmeliyim.

İnsanı da bu evlere benzetecek olursak, her insanın kapısı farklılık gösterir çalarsınız sizin kim olduğunuzu bilerek açarlar. İçeriye girdikten sonra da sohbet ve muhabbet başlar ve devam eder gider. Sorular demiştik ya!

Çözüm odaklı yaklaşımda Sorular

Çözüm odaklı yaklaşımlarda kullanılan en önemli araçlardan biri sorulardır. Sorulara ve türlerine baktığınızda birkaç farklı özellikten kaynaklanan sınıflandırmalar yapabiliriz. Eğitim özelinde düşündüğümüzde birkaç farklı sınıflandırma eğitim süreçlerini yönetmede ve grup dinamiğini görmede bize yardımcı olabilir.

Birincisi karşımızdaki kişiyi konuşmaya davet etmeye yönelik olabilir. Kapıyı çalarız içerdeki isterse açar, isterse açarmış gibi yapar. Bu tür sorulara açık ve kapalı uçlu sorular olarak ayırabiliriz.

1. Kapalı uçlu sorular: Karşıdaki kişinin kısa yanıt vermesi beklenen sorulardır.

• Yanıtlar sınırlıdır.
• Belirli bir noktaya odaklanır.
• Evet- Hayır gibi tek kelimelik yanıtlar veya kısıtlı bir bilgi ile yanıt verilebilir.
• “Kim”, “ne zaman”, “nereye” sözcükleri veya “-mı”, “-misin”, “musun” ekleri ile sorulabilir.

Örnekler:

• Yapacağınız işleri paylaştınız mı?
• İlk sunumu kim yapacak?
• Aramızdaki konuşmayı nerede yapalım?
• Çalışma bitiminde aramızdaki konuşmayı ne zaman yapalım?

1. Açık uçlu sorular: Karşımızdaki kişinin kendi düşüncesini detaylı anlatmasına davet eden sorular.

• Serbestçe konuşacaklarını bilirler.
• Cümleden paragrafa kadar herhangi bir uzunlukta yanıt verebilirler.
• Önemli olduğunu düşündükleri herşeyi paylaşabilirler.
• “Nasıl”, “Neden”, “Niçin”, “Niye” veya “Ne düşünüyorsunuz” sözcüklerini içerebilir?

Örnekler:

• Bugünkü süreç senin için nasıl geçti?
• Bunu paylaşıyor olmak senin için neden önemli?
• Niye bu biçimde bir değişiklik yapmayı düşündün?
• Bu konuyu biraz daha açar mısın?
• Bu konuda ne/neler düşünüyorsun?

Soruları sorarken, amacımız içeriye girmek ise sorma şeklimize de dikkat etmemiz gerekir.

Bazen karşımızdaki kişilerden sorular gelmekte, burada da bu soruyu sorma niyetinin ne olduğunu biraz düşünmek gerekir.

İkinci olarak soruyu soran kişinin niyetine göre de bir sınıflama yapılabilir.

1.  Cevap almak için sorulan sorular: Kişinin gerçekten merak ettiği ve cevabını bulmak istediği sorular. Bu soru türüne yukarıdaki açık ve kapalı uçlu soruların tamamı örnek gösterilebilir. Burada diğer sorulardan ayrıştırıcı özellik ses tonu ve beden dili olacaktır. Niyet içsel bir süreç olduğu için sorunun gerçekten cevap almak için olup olmadığı sözsüz mesajlarla ve anlık analizle anlaşılabilir.

2.   Bildiğinizi onaylatmak için sorulan sorular: Çoğunlukla kapalı uçlu olan bu sorularda kişinin amacı bildiği bir bilginin veya kendisine göre doğru veya gerçek olan bir şeyin onaylanmasıdır.

Örnekler:

• Bu Benjamin Bloom taksonomisinde farkındalık aşamasına denk geliyor değil mi?
• Alınan cevabın kısa olması bizim sorumuzu kapalı uçlu yapmaz değil mi?

 3.  Bildiğini göstermek için sorulan sorular: Bu tür sorularda her ne kadar dilbilgisi kuralları çerçevesinde soru cümlesi olsa da kişi burada soru sormuyor, yani cevap beklemiyordur. Sadece bildiğini göstermek istiyordur.

Örnekler:

• Performans ödevlerine not veriliyor mu?
• Hizmet içinde eğitimler kaçta bitiyor?
• Bu sınıfta kaç kişiyiz?

Bizler daha çok ne tür sorular soruyoruz?

Görüntülenme Sayısı: hesaplanıyor...