Mesleki Gelişimin Planlanması Aşamaları
Mesleki Gelişimin Planlanması Aşamaları
Mesleki gelişim hazırlanırken izlenecek aşamalardaki genel sınıflama aşağıda verilmiştir.
a) İhtiyacın belirlenmesi: Bu aşamada öğretmenlerin mesleki gelişim alanlarına ilişkin eğitim gereksinimleri belirlenir. Burada dikkat edilmesi gereken, ihtiyaç analizi sonucunda aynı cevapların tekrarlanıp, tekrarlanmadığına bakmak gerekir(*).
b) İçeriğin yapılandırılması: Mikro düzey stratejiler ve makro düzey stratejiler kullanılabilir. Mikro düzey stratejiler, eğitim programının hedef olarak belirlenmesidir. Başka bir deyişle, öğrencinin öğrenme ve öğretme sürecinde gereksinim duyacağı her tür yardım için öğretmenlerin geliştirilmesi gerekir. Makro düzey stratejiler ise, okul sistemi içinde yer alan öğretimsel alanın dışında kalan bütün mesleki gelişim alanlarını temel alır.
c) Mesleki gelişim uygulamalarının tasarlanması: İçeriğin aktarılmasında kullanılacak öğretim yöntem ve tekniklerinin belirlenmesi, öğretim materyallerinin oluşturulması, öğretim araç gereçlerin seçilmesi, uygulama ve değerlendirme etkinliklerinin hazırlanması ve zaman çizelgesinin hazırlanması gerekir.
d) Mesleki gelişim uygulamalarının değerlendirilmesi : Planlanan mesleki gelişim etkinliliğinin uygulama öncesinde gözden geçirilmesi ve eksiklerin giderilmesidir.
İrfan Erdoğan, Okul ve eğitim yönetimi adlı eserinde Hizmet içi eğitim programının aşamalarını ve aşama içeriklerini daha net tanımlamıştır. Bunlar:
1- Performans Problemlerinin Tanımlanması
Yetersizlikler, yapılan işler, işgörenler ve iş çevresi analiz edilir. Analizlerle ortaya çıkan ihtiyaçlar tanımlanır.
2- Öğrenme İhtiyaçlarının Belirlenmesi
Bu aşamada yukarıda belirlenen problemler ve eksikliklerin ortadan kalkması için gerekli olan öğrenme ihtiyacı belirlenir. Eğitim ihtiyacının saptanması iki biçimde yapılabilir. Bunlardan birincisi, bireyin kendi eğitim ihtiyacını kendisinin belirlemesi; ikincisi ise bireyin eğitim ihtiyaçlarının başka kişiler tarafından bir merkezde veya eğitimleri sırasında belirlenmesidir.
Mesleki Gelişim Modelleri
Mesleki Gelişim Modelleri
Belirli bir amaca yönelik olarak oluşturulan büyük ölçekli ve kapsamlı uygulamalara sistem, Özel bir amaca yönelik uygulama yaklaşımlarına ise model denir. Mesleki gelişim sistemi geliştirilirken; mesleki gelişimin amaçları, mesleki gelişimin gerçekleştirileceği bağlam, sistemdeki paydaşların bireysel ve mesleki özellikleri, kullanılacak model, teknik ve işlemler, mesleki gelişimin maliyeti ve yararları, karar organında yer alacak kişilerin belirlenmesi, mesleki gelişimin alt yapısına verilecek desteğin belirlenmesi, mesleki gelişim uygulamalarının farklı kurumlar üzerindeki etkisinin ölçülmesi ve değerlendirilmesine dikkat edilmesi gerekir.
1) Yetişkin Öğrenme Modeli
Yetişkin öğrenmesi ve yetişkin öğretim programı planlama ilkelerini kapsayan bir modeldir. Yetişkin öğrenme modelinin aşamaları: planlama öncesi, planlama , uygulama ve izleme aşamalarından oluşmaktadır.
Planlama öncesi aşamada, kurumsal hedeflere gereksinimlere ve kurumsal ortama önem verilir. Görev alacak uzmanların görev tanımlarının yapılması, ihtiyaçların belirlenmesi, mevcut olanakların gözden geçirilmesi, amaçların belirlenmesi bu aşamada gerçekleştirilir.
Planlama aşamasında, planlama öncesi aşamasında gerçekleşen işlemler ve gereksinimler doğrultusunda mesleki gelişin içeriği belirlenir, programı gerçekleştirecek uzman kişi belirlenir ve uygulama için ön hazırlıklar gerçekleştirişir.
Uygulama aşamasında, ilk aşamada belirlenen amaca, hem öğretmenler hem de eğitim kurumu olarak okul için istenen sonuçlara ulaşmayı sağlayacak bir mesleki gelişim programı oluşturulmasıdır.
İzleme aşaması, diğer aşamalara bağlı olarak değerlendirme ve yenileştirme işlemlerinin gerçekleştirildiği aşamadır.
Bu model uygulanırken, uygun öğrenme ortamının oluşturulmasına, etkin katılımın sağlanmasına, işbirliğine dayalı araştırmalar yapılmasına, uygulamaya dönük öğrenmelerin gerçekleşmesine dikkat edilmelidir. Yetişkin öğrenme süreci basamakları farkında olma, ilgilenme, karşılaştırma, deneme ve uygulamadır. Öğretmen öncelikle problemin farkında olmalıdır. Problemin çözümüne ilişkin bilgi toplamlı yani problemle ilgilenmeli. En iyi çözüme ulaşmak için çözüm yollarını karşılaştırmalı. Seçtiği çözüm yolunu uygulamaya geçmeden test etmeli ve yeni bilgi, beceriyi benimseyerek uygulamaya geçirmeli.
Mesleki Gelişim Çalışmalarında Bilinmesi Gerekenler
Mesleki Gelişim Çalışmalarında Bilinmesi Gerekenler
Mesleki gelişim etkinlikleri planlanırken, Pedagoji, androgoji, öğrenmeyi etkileyen faktörler, öğrenme stratejileri, beyin ve öğrenme, koçluk becerileri, geri bildirim gibi kavramların bilinmesi önemlidir. Ancak bu bölümde bu kavramların hepsine yer verilmesi mümkün olmadığı için en önemli görülenlere kısaca değinilmiştir.
Pedagoji ve Androgoji
Pedagoji özellikle çocuklara öğretmenin bilim ve sanatı anlamına gelir. Androgoji ise, yetişkinlerin öğrenmesine yol göstermenin bilim ve sanatı anlamında kullanılır. Pedagoji ve androgoji arasında dört temel fark vardır. Birincisi kendini algılamadır. Pedagojide baskın olan öğretmendir, yönetilen bir ilişki vardır. Androgojide ise, öğretme ya da öğrenme içinde karşılıklı anlaşma ve yardım edici bir ilişki vardır. İkincisi deneyimlerdir. Pedagojide öğretmenin deneyimleri değerlidir, bu nedenle öğretmenden öğrenciye tek yönlü bir iletişim vardır. Androgojide yetişkin deneyimleri öğrenme için zengin bir kaynak olarak görülür. Öğrenme için herkesin deneyimleri değerlidir ve bu nedenle de herkes tarafından paylaşılan çok yönlü bir iletişim vardır. Üçüncüsü öğrenmeye hazır olmadır. Pedagojide öğretmen hem içerik hem de yöntem seçimi konusunda sorumluluk üstlenir. Androgojide ise içerik ve yöntem, öğrencilerin öğrenme gereksinimlerine ve bireysel ilgilerine doğrudan bağlı olarak öğrenci grubu tarafından belirlenir. Eğitimci, öğrenmeyi kolaylaştıran kişidir. Eğitimci, grupların ilgilerinin belirginleşmesinde ve öğrenme ihtiyaçlarının saptanmasında öğrencilere yardım etmek için kaynak kişi olarak davranır. Dördüncüsü zamana bakış ve öğrenmeye uyumdur. Pedagojide eğitim programlarının gerçekleştirmek istediği kişisel e toplumsal amaçlar geleceğe yöneliktir. Androgojide ise yetişkin eğitim programından, var olan ihtiyaçlara ve sorunlara yanıt vermesini ve eğitmde kazandıklarını hemen uygulamaya aktarmak ister. Bu nedenle, androgojik yaklaşımda öğrenme, konu merkezli olmaktan çok sorun merkezlidir. Andorgoji, şu andaki sorunu bulma ve çözme işlemidir.
Yetişkinlerle çalışırken nasıl öğrendiklerini de dikkate almak olumlu bir sınıf ortamı yaratmayı kolaylaştıracaktır. Yetişkinler;
- Eğitimin kendi konularıyla bağlantılı olmasını isterler.
- Eğitime etkin olarak katılmak isterler.
-
Mesleki Gelişim
MESLEKİ GELİŞİM
Öğretmenlikte mesleki gelişim, öğretmen niteliklerinin gelişmesi ile okul gelişiminin ve eğitsel reformun temelini oluşturur. Öğrencilerin öğrenmelerini geliştirmek, eğitimde belirlenen amaçlara ulaşmak, okul gelişimini sağlamak, öğretmenlerin niteliklerini artırmak amacıyla hayat boyu, sistematik bir süreç ve etkinlikler bütünüdür.
A. Mesleki Gelişim İhtiyacı
Eğitimde kaliteye ilişkin beklentilerdeki değişmeler, toplumsal gereksinimlerdeki değişimler, teknolojinin öğretme ve öğrenme üzerindeki etkisi, öğrenci profilindeki değişim, öğretme ve öğrenmede değişen paradigmalar öğretmenlikte mesleki gelişim ihtiyacını artırmıştır. Bununla birlikte eleştirel, yaratıcı problem çözme becerileri gelişmiş yüksek öğretim mezunları yetiştirmek, kişisel gelişim sağlamak, kendini yenilemek ve geliştirmek, topluma yararlı olmak, daha iyi çalışma koşulları sağlamak, kariyer basamaklarında ilerlemek yaşam boyu eğitimi yani mesleki gelişimi gerekli kılan sebepler arasında sayılmaktadır.
Mesleki gelişim ihtiyacını, İrfan ERDOĞAN, Öğrenmenin Gücü adlı eserinde kullandığı metaforu okumamızda fayda olduğunu düşünüyorum.
“Bilginin sürekli değiştiği günümüzde üniversitelerde kazanılan diplomaların bile “tazeliklerini” sadece beş-on yıllık bir süre için koruyabildiği tartışılmaktadır. Bu durumda sürekli öğrenmek ve öğrenmeyi öğrenmek bir zorunluluk haline gelmektedir. Bir başka deyişle, öğrenme kavramı yüzyıllık hantallık ve sabitlik elbisesinden sıyrılmakta, bir çınar ağacının uçmasını sağlayacak kanatlarla donanmaktadır.“
Öğretmenin mesleki gelişimi; öğretmenlerin uygulama alanlarını ve meslek bilgilerini geliştirir, bilimsel eğitsel ve bireysel yeterliklerini artırmalarına, bilgi ve iletişim teknolojilerini anlamlandırmalarına ve öğretme-öğrenme sürecine entegre etmelerine, sınıfta başarıya ulaşmak için gereksinim duydukları konu alanı bilgilerini geliştirmelerine, mesleki doyum yaşamalarını, mesleki yaşantılara yön verilmesine, bireysel ya da ortak gereksinimlerini karşılamada kendilerine yardımcı olabilecek yaşantı, uygulama ya da araştırmalarına yansıtma olanağı bulmalarına, eğitim politikalarında standartların yükseltilmesine katkıda bulunacağı düşünülmektedir. Mesleki gelişimin öğretmenlik mesleğinin boyutlarını geliştirmesine dikkat edilmelidir. Öğretmenlik mesleğinin 3 boyutu vardır. Bunlar:
1) Alan bilgisi, öğretmenin konu alanıyla ilgili niteliksel ve niceliksel bilgiye sahip olmasıdır.
2) Öğretmenlik bilgisi, öğretmenlik mesleğine özel davranışlara sahip olmasıdır.
3) Genel Kültür bilgisi, topluma uyum sağlama, toplum sorunlarını görme ve sorunların çözüm