ebeveynlere öneriler
Ebeveynlere Öneriler
Küçük çocuklar, doğaları gereği meraklı olurlar; insanları, dünyayı merak ederler. Okul öncesi dönemde soru sorma, araştırma, yönlendirme, deneme ve oyun yoluyla çeşitli öğrenme becerilerini zaten edinmişlerdir. Ancak çocukların, özellikle üstün veya özel yeteneğe sahip çocukların, merakını tatmin etmek için dokunmaya da gereksinimleri vardır. Çocukların tıpkı kediler gibi, nesneleri araştırmaya dönük karşı konulmaz bir eğilimleri vardır. Araştırmacılar, çocuklukta görülen bu eğilimin, yetişkinlikte daha da keskinleşen meraklılığın ve yaratıcılığın temelini oluşturduğunu savunmaktadırlar. Nesnelerle çok ilgilenen çocukların, içinde bulundukları durumu değerlendirirken sayısız özgün fikir ürettikleri gözlenmiştir.
Ebeveynler çocuklarının dünyayı keşfetme arzularına pek çok sınırlama getirir; “kediyi öldüren, merakıdır.” diyerek, onların cesaretlerini kırarlar. Ebeveynler dürüst olmayı başarabilirlerse; merakın kediye iyi şeyler kazandırdığını ve kedilerin sınırları test etmede ve neyin güvenli neyin tehlikeli olduğunu belirleme konusunda büyük başarı sahibi olduklarını kabul etmeleri gerekir. Ebeveynlerin, üstün veya özel yeteneğe sahip çocuklarının olağanüstü potansiyelini geliştirme ve onları geleceğe hazırlama sorumluluklarını yerine getirirken onların bu özelliklerine ket vurmamaları gerekir.
Ebeveynlere bu konudaki destekleyici önerilerimiz şunlardır:
1. Çocuğunuza aile bireylerinin tümünün ilgi, sevgi ve saygı göstermesini sağlayın; aile bireylerine, ailenin mutluluk ve huzurunu sağlamaya yönelik yapıcı katkıda bulunabilmeleri için olanak verin.
2. Aile bireylerinin ihtiyaçları arasında doğabilecek çatışmaları gidermenin yolları nı bulun.
3. Kardeşler arasında kıskançlık doğmasına neden olacak konuşma ve davranışlardan kaçının
.
4. Çocuğunuzun ailenizin dışında kendisine örnek alabileceği, toplum tarafından da örnek insan olarak kabul edilen yetişkinlerle kuracağı ilişkileri teşvik edin.
5. Çocuğunuzun diğer üstün veya özel yeteneklilerle arkadaşlık ve iletişim kurması na zemin hazırlayın.
6. Çocuğunuzun hayallerinin, hayalî oyun arkadaşlarının, fantastik ve ütopik düşüncelerinin, sıra dışı sorularının kabul edilemez olduğunu ifade eden ve cesaret kırıcı konuşma ve davranışlardan kaçının.
7. Çocuğunuza; para, hastalık, ölüm, savaş gibi kavramları yaşam deneyimi olarak öğretin.
8. Başkalarının hak ve hürriyetlerine saygı gösterme, nezaket ve görgü kuralları na uyma gibi toplumsal kurallara uyum konusunda çocuğunuza örnek olun; toplumsal kuralların ve değerlerin önemini vurgulayın.
9. Çocuğunuza özel zaman ayırarak düşüncelerini dinleyin ve kendi düşüncelerinizi onunla paylaşın.
10. Çocuğunuzun sizinkinden daha iyi olan düşüncelerini, bilgilerini ve saptamaları nı taktir edin.
11. Çocuğunuzun mizah duygusunu geliştirmek için onunla birlikte gülün ve esprilerinin hoşunuza gittiğini belli edin.
12. Çocuğunuzun hayatını, kendisine özel zaman ayıramayacağı şekilde yapılandırmak ve planlamaktan kaçının.
13. Çocuğunuzu yetiştirirken, daha çok yıkıcı davranışları bünyesinde barındıran cezaya dayalı denetim mekanizmasından ziyade, yapıcı ve üretken davranışlara sahip gözleme dayalı denetim mekanizmasını benimseyin; çocuğunuza, onu sürekli kontrol altında tuttuğunuzu hissettirmeyin
14. Çocuğunuza, ona güvendiğinizi, konuşma ve davranışlarınızla gösterin.
15. Çocuğunuzun kendine güvenmesi ve sorumluluk duygusu kazanabilmesi için ihtiyacı olan rehberliği ve desteği ona sağlayın.
16. Çocuğunuza küçük çapta iş ve sorumluluk gerektiren görevler vererek çevresini keşfetmesine yardımcı olun.
17. Çocuğunuzun merak duygusunu tatmin etmesi ve yaratıcı yönlerini geliştirmesi için araştırma yapma, deneme, fantezi kurma, test etme gibi faaliyetlerde bulunmasını teşvik edin.
18. Çocuğunuzu yeni deneyimlere hazırlayın ve bunlarla başa çıkmaya yönelik yaratıcı yollar bulmasına yardımcı olun.
19. Çocuğunuzun öğrenmeye yönelik sorularını büyük bir sabırla ve geçiştirmeden cevaplandırın; onu, uygun zamanlarda olmak kaydıyla, merak ettiği her şeyi sorması konusunda teşvik edin.
20. Çocuğunuzu daha derin araştırmalara yöneltecek konuları araştırarak inceleyin ve onu da bu konuları araştırma konusunda teşvik edin
.
21. Çocuğunuza, problem çözmede çok çeşitli yaratıcı çözüm yolları bulunabileceğini somut olarak gösterin; problem çözmede yaratıcı çözüm yolları denemesi ve yeni çözüm yolları ortaya koyabilmesi için onu teşvik edin; bulduğu çözüm yollarının uygulanabilir olanları varsa, bunları günlük hayatınızda kullanarak onu cesaretlendirin
22. Çocuğunuzun temel öğrenme yöntemlerini geliştirebilmesinde ihtiyacı olacak müzik, resim, edebiyat, şiir gibi sanat alanlarında kullanılan sanatsal ifadeleri öğrenmesini sağlayın.
23. Çocuğunuzla kitle iletişim araçlarının (medya) olumlu ve olumsuz yönleri üzerine tartışın; onun medyaya karşı eleştirel bir yaklaşım tarzı geliştirmesi ve yayınları takip etmede seçici olma alışkanlığı kazanabilmesi için kendisine rehberlikte bulunun.
24. Çocuğunuza, kitap okuma, dergi gibi süreli yayınları takip etme konularında örnek olun; ona, zaman zaman kitap okuyarak okuma alışkanlığı edinmesine yardımcı olun.
25. Süreli yayınlara abone olması ve özel kitaplığını oluşturması konusunda, çocuğunuzu teşvik edin.
26. Çocuğunuzla ortak ilgi alanlarınızı paylaşın; birlikte araştırın; gelişmeleri ve sanatsal etkinlikleri birlikte takip edin.
27. Çocuğunuzu, hobi edinme ve hobilerini izleme konusunda teşvik edin; örnek olun; hobileri için kendisine gereken kaynak ve araçları temin etmesinde, çocuğunuza rehberlik edin ve yardımcı olun.
28. Üstün veya özel yeteneklilerle ilgili kamu yasalarını araştırın ve gerektiğinde başvurabileceğiniz uzman kişilerin, yardımcı kurum ve kuruluşların adreslerini öğrenin.
Kontrol Listesi
Aşağıdaki kontrol listesi, üstün veya özel yetenekli çocuklarının ihtiyaçlarını karşılamada ebeveynlere yardımcı olacak bir rehber olarak kullanılabilir. Bu soruların büyük çoğunluğuna Evet şeklinde cevap verebiliyorsanız, çocuğunuzun gerçek potansiyeline ulaşabilmesi yönünde yetişmesinde aktif rol oynuyorsunuz demektir. (Am I Gifted Parent?, Tercüme: Tarhan 1996)
1. Ona, üstün yetenekli olmamış olsaydı, onu yine de seveceğimi hissettirebiliyor muyum?
2. Çocuğumu, kardeşleri ya da arkadaşlarıyla kıyaslamaktan kaçınıyor muyum?
3. Ona özgü makul davranış standartları oluşturup bunları karşılamasını izliyor muyum?
4. Çocuğumla, ona örnek olacak şekilde konuşabiliyor muyum?
5. Tutum ve davranışlarım, onun izlemesini istediğim ölçüde örnek oluşturuyor mu?
6. Çocuğumu farklı zekâ düzeyine sahip çocuklarla iyi ilişkiler kurabilmesi için teşvik ediyor muyum?
7. Fiziksel, duygusal ve toplumsal beceriler geliştirmesini, zihinsel beceriler geliştirmesi kadar ciddiye alıyor, onu yeterince teşvik ediyor muyum?
8. Çocuğumun sorduğu soruları sabırla, doğru yanıtlarla ve bundan keyif alarak yanıtlıyor muyum?
9. Çocuğumu, daha ileri düzeyde öğrenmeye ve araştırmaya yönlendirecek soru ve ilgi ifadelerinden yararlanıyor muyum?
10. Çocuğumun özel gruplar veya kamu kurumlarınca verilen ders ve etkinliklerden yararlanmasını sağlıyor muyum?
11. Çocuğumu, okul sonrası ders ve etkinlikler konusunda aşırı ve mantıksız taleplerde bulunarak sıkıştırmaktan kaçınıyor muyum?
12. Çocuğumun okumasında ve izlemesinde yarar gördüğüm kitap ve yayınları bulmasında, ona yardımcı oluyor muyum?
13. Çocuğuma zamanı nasıl planlayabileceğini, işleri nasıl organize edebileceğini, düzenli ve etkin çalışma becerilerini nasıl geliştirebileceğini öğretebiliyor muyum?
14. Çocuğumun kendi planlarını yapması ve kararlarını almasına yardımcı oluyor muyum?
15. Çocuğuma karar vermesi için fırsat tanıyor, harekete geçtikten sonra verdiği kararları değerlendirme becerisi geliştirmesini izliyor muyum?
16. Çocuğumu, yeteneklerini kendi yararına olduğu kadar, toplum yararına da kullanabileceği konusunda bilinçlendiriyor, ona rehberlik edebiliyor muyum?
17. Çocuğum için meslek seçmek ve onu yönlendirmekten kaçınarak, mümkün olduğunca çok mesleği tanıması ve seçimini bilinçli yapması için ona bu yönde yardımcı oluyor muyum?
18. Çocuğumun eğitim ve meslek seçiminde yüksek amaçlar belirlemesini teşvik ediyor muyum?
19. Çocuğuma sorumluluk alma duygusunu geliştirebilmesi için özgürlük tanıyor muyum?
20. Çocuğuma yaşına uygun iş ve diğer görevleri üstlenme sorumluluğu veriyor muyum?
21. Çocuğuma hobileri için ihtiyaç duyduğu araç ve kaynakları sağlıyor muyum?
22. Çocuğumu çeşitli hobi ve ilgi alanları üzerine bilgilendiriyor, onunla paylaşıma giriyor muyum?
23. Çocuğuma, hobileriyle ilgilenebileceği ortam, zaman ve olanakları sağlıyor muyum?
24. Çocuğumu, ilgi alanlarına uygun gezilere, sergi, konser gibi etkinliklere götürüyor muyum?
25. Çocuğum, yaptığı veya başardığı şeyleri bana gösterdiğinde, onu gururlandırıcı, cesaretlendirici, teşvik ve takdir edici şekilde değerlendirecek düzeyde, genel iltifat ifadelerinden daha özgün ve özel ifadeler bulabiliyor muyum?
26. Çocuğuma, yaptıklarını sergileyebilmesi veya yeteneklerini sunabilmesi için ihtiyaç duyduğu ortam ve olanakları sağlıyor muyum?
27. Çocuğumu yeteneklerinden dolayı teşhir etme arzuma veya başkalarının bu konudaki teklif ve taleplerine direniyor muyum?
28. Çocuğumun zihinsel başarılarını aşırı ölçüde vurgulamaktan kaçınıyor muyum?
29. Çocuğumu istismar edecek her türlü girişime direniyor muyum?
Görüntülenme Sayısı: hesaplanıyor...