kalıp gübre
LOKANTA VE SEMT PAZARLARINDAKİ BİTKİ ATIKLARINDAN KALIP
GÜBRE VE HAYVAN YEMİ ÜRETİMİ
Projenin Amacı:
Semt pazarlarında ve lokantalarda atık ürün olarak ortaya çıkan bitki atıklarının geri dönüşümün sağlanması amacıyla bu atıklardan kompoze gübre üretmek ve bunu Aktif Çamur Metodunun kullanıldığı arıtma tesislerinde artan ve bertaraf edilen aktif çamurla birleştirip kalıp gübre ve bitki atıklarından alternatif hayvan yemi elde etmek.
İlköğretimde yaptığım Semt Pazarındaki Hazine Projesi geliştirilebilir mi?
Semt pazarları ve lokantalardaki bitki atıkları ile aktif çamur birleştirilerek kalıp gübre üretilebilir mi?
Semt pazarları ve lokantalardaki bitki atıkları hayvan yemi olarak değerlendirilebilir mi ?
Giriş:
Değişik kaynaklarda ülkemizdeki bitkisel atıkların değerlendirilmesi ile 500 milyar dolarlık bir ekonomik hareketlilik kazandırılacağı belirtilmiştir. Semt pazarları ve lokantalarda atık olarak çöpe atılan bitkilerin değerlendirilmesi çöplüklerdeki çöp hacmi düşürülecek, tesisleşme durumunda birçok insan iş sahibi olacak ve geri dönüşüm ile kalıp gübre ve hayvan yemi için hazır hammadde sağlanmış olacaktır. Ülkemizdeki hayvan yetiştiriciliğindeki yem sıkıntısını azaltacağı ve et maliyetinin düşüreceği düşünülmektedir.
Yöntem:
Literatür araştırması
Yapılan araştırmalarda bitki atıklarının değerlendirilmesi ile ilgi bir çok yayın ve projeye rastladık. Fakat semt pazarları ve lokantalardaki bitki atıklarının değerlendirilmesi ile ilgili çalışmalara rastlanmamıştır.
Semt Pazarı ve Lokantalarda Atık Bitki Miktarının Tespit Edilmesi
Bu tespit işlemi Adana ili ile sınırlandırılmıştır. Yaptığımız araştırmalar sonucunda Adana’ da tahmin ettiğimizden daha fazla küçük ve orta ölçekli kebapçı – lokantacı- restoran olduğunu tespit ettik. 1952–1970 yılları arasından beri 6374 üye kaydı olup bunların birçoğunun kayıtlarını yenilemedikleri için net bir bilgi olmaması ile birlikte tahmini olarak 1000 ile 1500 arasında faal durumda meslekleriyle iştigal ettiğini ve bunların kebapçı,lokantacı, restoran olduğunu öğrendim.
Bu kebapçı, lokantacı ve restoranların birçoğunun adreslerinin bile derneğe aidatlarını vermemek için yanlış bildirmiş olduğunu fark ettim. Bitki atıklarının geri dönüşüm tesislerine taşınması sırasında bir planlamanın yapılabilmesi için bir yol haritası çıkarmayı düşündüm. Fakat sayılarının çokluğu nedeniyle bu işlemi tamamlayamadım. Birkaç kebap salonu ve lokantada yapmış olduğumuz incelemeler de hayrete düşülecek kadar atık ortaya çıktığının farkına vardım.
Seyhan ve Yüreğir Belediyesinden semt pazarları haritasını sorduk ve bir adres haritası aldık. Bu haritaya bağlı kalarak pazar yerlerindeki geri dönüşüm atıklarının, Seyhan ilçesinde haftada 20 Yüreğir ilçesinde 15 Pazar kurulduğunu öğrendik
Kebapçı,lokantacı ve restorantçıların atık miktarlarıyla ilgili yaptığım araştırmaya göre;
ÖRNEK: Eyvan Kebap Salonunda yapılan araştırmaya göre;
Haftada 1 ton domates alındığını,
Haftada 3,5 ton maydanoz alındığını,
Haftada 2000 tane marul alındığını,
Haftada 300 kg. salatalık alındığını,
Haftada 350 kg. soğan alındığını öğrendim.
Domateslerin kabuğunun soyulmamasına rağmen müşteri önünden geri gelen domateslerin miktarı 200-250 kg buluyor, 3.5 ton maydanozun 1,5 tonunun sap olarak atıldığını, 2000 tane marulun 250-300, salatalık 50-75 kg mı,350 kg soğanın 50-75 kğ mı nın atık olduğunu öğrendim. Buradaki değerlerin hepsini 1000-1500 esnafla çarpıldığı taktirde ortalama elde edilen değerler aşağıdaki gibidir. (Esnaf sayısı ve atık malzeme ortalama seçildi, günlüğe çevrilmiştir.)
225x1250=281250/7=40178,5 kg domates,
1500x1250=1875000/7=267857 kg maydanoz,
275x1250=343750/7=49107 tane marul,
62,5x1250=78125/7=11161 kg salatalık,
62,5x1250=78125/7=11161 kg soğan,
Her pazardan iki çöp kamyonu dört ton(4000 kg) Pazar atıkları atılıyor. 4000x35(Pazar)=140000/7=20000 kg Pazar atıkları oluyor. Bunları topladığımızda Adana da yaklaşık günlük atık miktarı ortaya çıkıyor.
399464,5 kg
Çoğunluktaki atıkların akıbetini öğrenmek için yola çıktık. Yüreğir semtindeki toplanan atık gıda maddeleri Balcalı’ daki çöplüğe gönderiliyor. Yüreğir Belediyesinin bu konuda herhangi bir çalışması yok. Büyükşehir Belediyesi çöp öğütmesiyle ilgili çalışmalar yürütüyormuş fakat oda faaliyete geçmemiş. Bu atıkların kebapçı, lokantacı ve restoranlardan ayrıca toplanması ile ilgili bir çalışma yapılıp yapılamayacağını sorduğumuzda, Belediyeden yazı çıkarılması için üst görevlilerle görüşülmesi gerektiğini, belediye meclis üyelerinin toplantı yapması gerektiğini söylediler! Böyle bir karar çıkarsa atıkları ayrı ayrı çöp bidonlarına atılması işlemini, yapmayan lokantacıların, restoranların, kebapçıların cezalandırılabileceğini belirtiler. Kebapçılarda ayrı istiflenecek geri dönüşüm maddelerin toplanması belediye tarafından yapılmayacağını, bu sebeple Adana için yeni sadece bu atıkları toplayacak bir iş alanını bile ortaya çıkarmış bulunuyoruz. Esnaflar dönüşümü yapılacak atıkları ayrıca istifleyecek, kurulmuş olan özel toplama şirketi toplayacak.
Su Arıtma Tesisleri Ziyaret Edilecek ve Aktif Çamur İle İlgili Araştırmalar
Bu tespit işlemi Adana ili ile sınırlandırılmıştır.
Kalıp Gübre Üretimi İle İlgili Model Oluşturulması
Kalıp gübre üretimi için model çalışır hale getirildi.
Hayvan Yemi Üretimi
Hayvan yemi olarak kullanılacak bitki atıklarının iki şekilde değerlendirilebileceği tasarlandı.
1-Toplanan bitki atıklarının kurutulup hayvan yemi katkısı olarak kullanılması düşünüldü ve yem katkısı yapıldı.
2-Toplanan bitki atıklarının kontrollü bir şekilde temizlenip, hayvan çiftliklerinde anında kullanılabilecek bir model oluşturuldu. Oluşturulan modelde hayvan çiftliklerinin birbirine yakın yerlerde kurulması ve taze yem tesisinin bu çiftliklere yakın kurulması kararlaştırıldı. Ülkemizdeki hayvan yetiştiriciliğindeki yem sıkıntısını azaltacağı ve maliyeti düşüreceği düşünülmektedir.
Üretilen Kalıp Gübrenin Kontrollü Deneylerle Test Edilmesi
Ayrıca Yüreğir Belediyesinin su arıtma tesisleri de bulunmuyor. Su ile ilgili tüm konular ASKİ’nin görevi olduğunu belirtiler.
Seyhan Belediyesinin de su arıtma tesisleri bulunmuyor. Ancak Yeşil oba da geri dönüşüm şantiyesi bulunuyor. Bu geri dönüşüm istasyonu da araştırmalarımız esnasında hala faaliyette olmadığını gördüm.
Büyükşehir Belediyesi geri dönüşüm istasyonunda evsel atıkların her ikisinin birlikte(tuvalet, banyo ve mutfak atıklarının)arıtılıp suyun denize dökülmüş olduğu bir istasyondu. Buradaki suyun içerisinde insan sağlığına zararlı olan kimyevi bileşiklerden arındırıldıktan sonra gönderiliyor. bu evsel atıkların arındırılması esnasında bekletme havuzlarının kenarlarında su bırakıldıktan sonra ortaya çıkan çamurdur. Bir süre kurumaya bırakılan çamurun yüzeyindeki ortaya çıkmış olan yağlar alınır, kuruma işlemi biraz daha gerçekleştikten sonra yüzeyindeki oluşan kumun pnomatik üfleyiciler ile saydam bir çamur elde edilmeye çalışılır. Bu çamur alınır kurutma fırınlarında 35-40 santigrat derecede kurutulduktan sonra AKTİF ÇAMUR gübresi olarak ortaya çıkar. Aktif çamurların kurutulması esnasındaki ortaya çıkan metan gazı depolanarak, işletmelerde kendi enerjilerini sağlama(jeneratörlerin çalıştırılması ile bir işletmenin enerjisinin %80 inin elde edilmesi şeklinde) hatta satma yoluna dahi gidilebilir.Fabrika ve aktif çamur fotoğrafları çektim. Çok eskilerde kanalizasyon borularının yaygın olmadığı zamanlarda, bu evsel atıkların hepsinin birlikte akmış olduğu derelerin kenarlarındaki yetişen bitkilerin ne denli güçlü ve canlı bitkilerin yetişmiş olduğu gerçeğini büyüklerimden de öğrendim. Bu bitkiler hatta devasa,korkunç, ürpertici büyüklüklere ulaşmış olduğunu öğrendim.
A.S.K.İ ye bağlı bu tesisteki çamurların kimyasal içeriği aşağıdaki gibidir. Tesisten çıkan çamurun hem Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümüne hem de TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezine yaptırılan analiz sonuçlarına göre ağır metal parametreleri (Kurşun, Kadmiyum, Krom,Bakır,Nikel,Cıva,Çinko) konsantrasyonlarının “Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği” Toprakta kullanılabilecek Stabilize arıtma Çamurunda Müsaade Edilecek Maksimum Ağır Metal Muhtevaları Değerlerine uygun olduğu tespit edilmiştir.TUBİTAK Marmara Araştırma Merkezinde ağır metaller yanında pH’nın 7.05,C/N oranının %7.85,Kuru Madde Miktarının %91,Organik Maddesinin%41 olduğu tespit edilmiştir.
Ayrıca tesisten çıkan kuru çamurun Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümü’nde yaptırılmış olan analiz sonuçlarında ise pH’nın 6,81,Tuzun %0,23,Azotun%4,05,Fosforun %0,93,Potasyum’un %1,49,Demirin 3536 ppm Manganın 509 ppm, Çinkonun 389 ppm olduğu tespit edilmiştir.Yaş arıtma çamurunun kimyasal içeriği ile ilgili gerekli başka herhangi bir parametre araştırması yapılmamıştır.Yapılan analiz sonuçlarına göre tesisten çıkan çamur gübre olarak kullanılması durumunda herhangi bir zararlı madde içermemektedir.Yapılan araştırmaların sonuçlarının incelenmesinde ise bir çok farklı üründe, özellikle fakirleşmiş topraklarda Atıksu arıtma çamurlarının ürün gelişimini ve miktarını artırdığı görülmüştür.
Bu aşamadan sonra bu kadar atıkların değerlendirilmesi için aktif çamurlarla bu atıkları birlikte kullanarak süper kompoze gübreyi elde etme yoluna çıktık. Model çizimlerini yaptık. Yapılan çizimlere göre gerekli malzemeleri temin ettik. Modeli hayata geçirmek pek kolay olmadı. Bu nedenle Yeşil evler Endüstri Meslek Lisesinden yardım alarak modeli oluşturduk. Yaptığımız bir mikserle bir kısım atıkları öğüterek, aktif çamurla karıştırıp, preslenmesi ve kompoze edilmesi sonucunda süper kompoze gübreyi ortaya çıkarmış bulunuyorum.
Bu gübrenin kimyasal analizini yapmak için Çukurova Üniversitesi- Ziraat Fakültesi-Toprak bölümünün değerli hocalarından Prof. Dr. Zülküf KAYA Beyden rica ettim. Hocamızın sayesinde aşağıdaki süper kompoze gübrenin içeriğini bulmuş olduk.
Elde edilmiş olan bu gübrenin bitkilerde ne denli etkili olduğunu ispatlayabilmek için(bitki ekim videoları gösterilecek)iki saksıya eşit miktarda(5kg)toprak ile saksıya yulaf ektim. Gübre koymuş olduğum saksıdan 100 gr. toprak çıkararak 100gr. Yapmış olduğumuz gübreden koyup eşit oranlarda gübreli ve gübresiz saksılara 30 ar adet yulaf tohumu ektim. Sürekli; eşit oranlarda aralıklı olarak su vererek bu iki saksıdaki yulafların gelişimini takip edip yapmış olduğum süper kompoze gübrenin bitkilerde ne denli etkili olduğunu ispat ettim.
Sonuçlar Ve Tartışma
Birkaç kebapçı ve lokantacıda yapmış olduğumuz incelemeler de hayrete düşülecek kadar atık ortaya çıkmış olduğunun farkına vardık.
Kebapçı,lokantacı ve restorantçıların atık miktarlarıyla ilgili yaptığım araştırmaya göre;
Domateslerin kabuğunun soyulmamasına rağmen müşteri önünden geri gelen domateslerin miktarı 200-250 kg buluyor, 3.5 ton maydanozun 1,5 tonunun sap olarak atıldığını, 2000 tane marulun 250-300, salatalık 50-75 kg mı,350 kg soğanın 50-75kğ mı nın atık olduğunu öğrendim. Buradaki değerlerin hepsini 1000-1500 esnafla çarpıldığı taktirde ortalama elde edilen değerleri tespit ettik.. (esnaf sayısı ve atık mlz ortalama seçildi,günlüğe çevrildi.)
Her pazardan iki çöp kamyonu dört ton(4000 kg) Pazar atıkları atıldığını tespit ettik. Bu atıkların kebapçı,lokantacı ve restoranlardan ayrıca toplanması ile ilgili bir çalışma yapılıp yapılamayacağını sorduğumuzda,Belediyeden yazı çıkarılması için üst görevlilerle görüşülmesi gerektiğini,belediye meclis üyelerinin toplantı yapması gerektiğini söylediler!Böyle bir karar çıkarsa atıkları ayrı ayrı çöp bidonlarına atılması işlemini ,yapmayan lokantacıların, restoranların, kebapçıların cezalandırılabileceğini belirtiler. Kebapçılarda ayrı istiflenecek geri dönüşüm maddelerin toplanması belediye tarafından yapılmayacağını, bu sebeple Adana için yeni sadece bu atıkları toplayacak bir iş alanını bile ortaya çıkarmış bulunuyoruz. Esnaflar dönüşümü yapılacak atıkları ayrıca istifleyecek, kurulmuş olan özel toplama şirketi toplayacak. Yapılan çalışmalar sonucunda bilgisayardan kontrolü sağlanabilecek bir model oluşturdum. Süper kompoze gübrenin bitkilerde ne denli etkili olduğunu ispat ettim. Bu gübrenin kalıp gübre olarak seralarda veya kimyasal gübre yerine tarım alanlarında kullanılabileceğini umut ediyorum.
Semt pazarlarında ve lokantalarda atılan bitkilerin durumu hakkında araştırma yapıldı. Aktif Çamur Metodu uygulayan arıtma tesislerinde inceleme yapıldı. Kalıp gübre üretimi için bilgisayarla kontrolü sağlanabilen bir model oluşturuldu. Yaptığımız modelle atıkları öğüterek, aktif çamurla karıştırıp, preslenmesi ve kompoze edilmesi sonucunda süper kompoze gübreyi ortaya çıkarmış bulunuyorum. Yapılan gübrenin kontrollü deneylerle denemesi yapıldı ve olumlu sonuca ulaşıldı. Atık bitkilerin geri dönüşümünün sağlanması için model oluşturuldu.
Teşekkür
Bu çalışmaya destek veren Prof. Dr. Zülküf KAYA’ ya teşekkür ederim.
Kaynaklar
http://www.balikesir.gen.tr/Urunler/Urun.asp?urunumID=3773
http://www.gubretas.com.tr/TR/YATIRIM/default.asp
http://www.egegubre.com.tr/kompoze.html
http://www.bugday.org/printArticle.php?aID=29
http://www.bahce.biz/gubre/gubreleme.htm
http://www.tumgazeteler.com/?a=3005357
Görüntülenme Sayısı: hesaplanıyor...