Fermente Boya

BU BENİM ESERİM 2010 TÜRKİYE BİRİNCİSİ

19 FARKLI BİTKİNİN KISIMLARININ FERMENTE EDİLEREK FERMANTASYON ÜRÜNLERİNİN BOYA HAMMADESİ OLARAK KULLANIMININ VE UYGULANBİLİRLİK ALANLARININ ARAŞTIRILMASI

Amaç :

Bitkilerin fermantasyon ürünlerinden sağlık açısından güvenle kullanılabilecek doğal boyalar üretmek.

Hedefler :

1-Fermantasyon ürünlerinden doğal mürekkep üretebilmek

2-Fermantasyon ürünlerinden resim boyası üretebilmek

3-Fermantasyon ürünlerinden kumaş boyası üretebilmek

4-Fermantasyon ürünlerinden gıda boyası üretebilmek

Özet

Günlük yaşamımızda resim, kumaş ve gıdalarda renklendirme amacıyla kullanılan kimyasal katkılı boyar maddelerin zararları değişik kaynaklarda belirtilmiştir. İnsanoğlunun boya olarak bitkilerden yararlanması yüzyıllar öncesine dayanmaktadır. Bundan dolayı boya bitkileri, tekstil, gıda, deri vs. gibi sanayi ürünlerinin temel boyar maddesi olmuştur. Fermente edilmiş kara havuçtan üretilen şalgam suyunun kıyafetlerimizde leke bırakmasından yola çıkarak; brokoli, mandalina kabuğu, limon kabuğu, ayva kabuğu, soğan kabuğu, kara havuç, turuncu havuç, papatya taç yaprakları, beyaz karanfil taç yaprakları, işlenmiş çay, kırmızı karanfil çanak yaprakları, kasım patı taç yaprakları, kırmızı karanfil taç yaprakları, pembe karanfil taç yaprakları, nar kabuğu, karalâhana yaprakları, kırmızıbiber, beyaz gerbera taç yaprakları 2 hafta süreyle fermente edildi. Fermente edilen bitkiler mikserde parçalandı, havanda ezildi ve elekten geçirildi. Elde edilen özütlerin kullanım alanları tespit edildi. Mürekkep, resim ve gıda boyası olabilecek ürünler tespit edildi.

Projenin Tanıtımı

Gerçekleştirilen Faaliyetler : 19 Adet kavanoz alındı. 2 adet mayalı hamur alındı, 500 gr bulgur, 20 gram şeker eklendi ve karıştırıldı. 2 saat mayalanması için bekletildi. Elde edilen maya 20’şer gram halinde sargı bezleri ile paketlendi. Brokoli, mandalina kabuğu, limon kabuğu, ayva kabuğu, soğan kabuğu, kara havuç, turuncu havuç, papatya taç yaprakları, beyaz karanfil taç yaprakları, işlenmiş çay, kırmızı karanfil çanak yaprakları, kasım patı taç yaprakları, kırmızı karanfil taç yaprakları, pembe karanfil taç yaprakları, nar kabuğu, karalâhana yaprakları, kırmızıbiber, beyaz gerbera taç yaprakları küçük parçalara ayrıldı ve kavanozlara konularak üzerine yeteri kadar su eklendi. Kavanozların içerisine mayalar eklenerek ağızları kapatıldı ve üzerlerine etiketler yapıştırılarak bitkilerin isimleri yazıldı.2 hafta boyunca her gün gözlemlenerek suya renk vermeleri izlendi. 2 Hafta sonunda fermente ürünler mikserde parçalandı ve havanda ezildi. Bulamaç haline getirilen ürünler elekten geçirilerek petri kaplarına alındı. Kaplarda mayalanma faaliyetini yavaşlatmak için alkol eklendi. Petri kaplarında içindeki suyun buharlaşması için bir hafta beklendi. Elde edilen fermente ürünlerin denenmesi ile brokoli, turuncu havuç, işlenmiş çay, kırmızı karanfil çanak yaprakları, karalâhana yaprakları, kırmızıbiberin boyar maddesi elde edilemedi.

1- Kara havuçtan elde edilen (şalgam) kırmızı rengin kağıt üzerinde hemen kurumaya başladığı ve mavi renk oluştuğu gözlemlendi. Bu üründen mürekkep yapılması kararlaştırıldı. Arap zamkı (¼ oranında) alındı ve soğuk suda eritildi. Mermer havan içerisinde fermente ürün ile( ¾ oranında ) yavaş yavaş tokmakla dövüldü ve süzüldü elde edilen karışım test edildi ve kırmızı görünümlü yazılınca mavi olan mürekkep elde edildi.

2- Kara havuçtan elde edilen (şalgam) kırmızı renkli boyar madde içerisine kurtbağrı bitkisinin meyveleri ezilerek eklendi ve 2 gün bekletildi. Arap zamkı (¼ oranında) alındı ve soğuk suda eritildi. Mermer havan içerisinde karışım ( ¾ oranında ) yavaş yavaş tokmakla dövüldü ve süzüldü elde edilen karışım test edildi ve kağıt üzerinde kırmızıya çalan kahverengi renk elde edildi.

3- 10 gram balmumu, 10 gram reçine ve 100 gram ketenyağı erlen içerisine konuldu. Bir tencere içerisine su konularak kaynatıldı. Erlen tencere içerisine yerleştirilerek içindekiler eritildi. Nardan kabuklarından elde edilen sarı renkteki boyar madde eklenerek sarı resim boyası elde edildi.

4- Yukarıdaki işlem tekrarlandı. Soğan kabuklarından elde edilen kahverengi renkteki boyar madde eklenerek kahverengi resim boyası elde edildi.

5- Yukarıdaki işlem tekrarlandı. Limon kabuklarından elde edilen kirli beyaz renkteki boyar madde eklenerek kirli beyaz resim boyası elde edildi.

6- Yukarıdaki işlem tekrarlandı. Mandalina kabuklarından elde edilen sarı renkteki boyar madde eklenerek sarı resim boyası elde edildi.

Faaliyet Takvimi :Eylül Sorunların Tespiti

Ekim Bitkilerin Seçilmesi

Kasım Fermantasyon

Aralık Ürünlerden Boya Elde Edilmesi ve Test Edilmesi

Kullanılan Yöntemler :

Problemin belirlenmesi

Değişik kaynaklarda; Azo boyası içeren, resim boyalarının sağlığımızı olumsuz etkilediği ve kanserojen olduğu belirtilmiştir.

Yasa dışı olarak üretilen ve standartlara uymayan kanserojen Sudan I adlı gıda boyasının kullanıldığı ürünlerin listesi haber merkezlerinde yer almasından sonra bu ürünleri tüketen ve sağlık açısından riskli sayılan grubun yani okul çocuklarının ve hastaların söz konusu ürünleri kullanıp kullanmadığı gündemde kalmıştır. Yapay ve zararlı gıda boyalarının kullanıldığı besinleri tüketen çocuklarda sinirlilik saldırganlık, şiddetli öfke nöbetleri görüldüğü belirtilmektedir.

“Etilasetat ve ksilende çözülmüş boyalardan yapılmış beyaz tahta kalemlerinin zararlı olduğu ve kullanılmaması gerektiği birçok haber merkezinde belirtilmiştir.

Verilerin toplanması

Fermantasyon işlemine tabi tutulacak bitkiler tespit edildi. ; Brokoli, mandalina kabuğu, limon kabuğu, ayva kabuğu, soğan kabuğu, kara havuç, turuncu havuç, papatya taç yaprakları, beyaz karanfil taç yaprakları, işlenmiş çay, kırmızı karanfil çanak yaprakları, kasım patı taç yaprakları, kırmızı karanfil taç yaprakları, pembe karanfil taç yaprakları, nar kabuğu, karalâhana yaprakları, kırmızıbiber, beyaz gerbera taç yapraklarının kullanılması kararlaştırıldı.

Gözlem

Fermantasyon işlemi sırasında kavanozlar günlük olarak kontrol edilip gözlemlendi.

Deney

Fermantasyon işlemi gerçekleştirildi. Ürünlerin kullanım alanların tespiti için denemeler yapıldı.

Sonuç

Kullanım alanlarına göre elde edilen boyalar sınıflandırıldı.

Proje Bütçesi : 50 TL

Ulaşılan Sonuçlar : 19 farklı bitkinin farklı kısımlarından alınan örneklerin Fermente edilmesiyle elde edilen ürünlerin havanda ezilip, süzülmesi ile nar kabuğu, soğan kabuğu, kara havuç, limon kabuğu, mandalina kabuğu, kurtbağrı meyvelerinden boyar maddeler elde edildi. Diğer bitkilerden boya elde edilemeyeceği saptandı.

Sonuçların Değerlendirilmesi : Çevre sorunlarının gün geçtikçe arttığı günümüzde kimyasal boyaların doğal boyalara göre ezici üstünlüğü devam etmektedir. Nar kabuğundan sarı, mandalina kabuğundan nar kabuğundan elde edilenden farklı bir sarı, soğan kabuğundan kahverengi, limon kabuğundan kirli beyaz, ayva kabuğundan kirli sarı(yapısındaki taş hücreleri nedeniyle kullanılmadı) renkler elde edildi. Kara havuçtan elde edilen kırmızı boyar maddenin mavi mürekkep olarak, kurtbağrı meyveleri karışımının kırmızıya çalan kahverengi boya olarak kullanılabileceği tespit edildi. Boya bitkileri bakımından oldukça zengin olan ülkemizde, doğal boyacılığın yeniden geliştirilmesi, ekonomik açıdan ülkemize katkı sağlayacağı gibi, doğal boyaların çevreye zarar vermemesi gibi özelliklerinden dolayı da çevremize olumlu yönde katkı sağlayacaktır. Üretim denemesinin okul laboratuar şartlarında yapılmasına ve bu konuda daha gelişmiş alet-ekipman desteği ile yapılacak araştırmalara gereksinim olmasına rağmen, ticari boyutta üretimin mümkün olduğu anlaşılmaktadır.

Destek Alınan Kişi ve Kurumlar : Uzman Biyolog Sezai SARPKAYA

Kaynak Taraması :

http://www.altemboya.com/kumas-boyalari.html

http://www.artmerkez.com/kose/080309_pekmezci_akrilik.html

http://www.artacademy.com.tr/Resim_Malzemeleri.aspx

http://bitkilerletedavi.org/bitkilerle-tedavi/murekkep-yapimi-cinar/

http://www.ekolojidergisi.com.tr/resimler/3-5.pdf

www.gidadernegi.org/TR/Genel/dg.ashx?DIL=1...1612...pdf

http://www.gidahijyeni.com/showarticle.aspx?ItemID=270&ItemClass=1

www.hasanpekmezci.com

http://www.kimyaturk.net/index.php?topic=17646.0

http://www.lifemojo.com/lifestyle/yapay-g%C4%B1da-boyalar%C4%B1-tehlikeleri-50091166/tr