5.EĞİTİMDE İYİ ÖRNEKLER KONFERANSI
5.EĞİTİMDE İYİ ÖRNEKLER KONFERANSI
BİTKİLER DAVA AÇTI
BEN SENİ YERİM
DOĞADAKİ CANLILARIN ŞİFRESİ
Eğitim Reformu Girişimi
Eğitimde İyi Örnekler Konferansı 2008
TÜRKİYE GENELİ EN İYİ 8 ÖRNEK
Uygulamanın adı
Bitkiler Dava Açtı
Uygulamanın/Materyalin Özeti
İnsanlar gelecek kuşaklara hiçbir şey bırakmayacak şekilde davranmaktadır. Bu nedenle bilinçli ve bilgili bir yaşam biçimi sergilemek gerekmektedir. “Bitkiler Dava Açtı” adlı etkinlik biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak öğretimini amaçlamaktadır. Bu Etkinlik yüksek lisans tez çalışması sırasında, TEMA Vakfının düzenlediği Yavru TEMA Doğa ve Erozyon Kampında ve Adana Bilim ve Sanat Merkezinde uygulanmıştır. Bu etkinlik sırasında öğrencilerin eleştirel düşünebilme, demokrasinin gereklerini sınıf ortamında uygulayabilme, üretici ve yaratıcı düşünebilme, ekip çalışmalarına yatkınlıkları, edindiği bilgi ve bulguları paylaşabilme, girişimcilik becerisi, iletişim becerisi gibi gelişimleri gözlemlenebilmektedir.
Uygulamanın Tanıtımı
Çalışmanın amacı: Biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak yapılan öğretiminin akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi ve öğrenenlerin eleştirel düşünebilme, demokrasinin gereklerini sınıf ortamında uygulayabilme, üretici ve yaratıcı düşünebilme, sınıf içi etkinliklere katılımda yeterlilik, bilimsel tutum ve davranışları gösterebilme, gözlem yapma, araştırma- inceleme, bilimsel düşünme, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir zenginlikleri, sorumluluk alma, ekip çalışmalarına yatkınlıkları, edindiği bilgi ve bulguları paylaşabilme, girişimcilik becerisi, iletişim becerisi gibi gelişimleri üzerinde etkisinin incelenmesidir.
Çalışmanın eğitim sistemine/öğrenme sürecine katkısı: Bu araştırma biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının öğretiminde yapıcı kuramı kullanarak kalıcılığı artırmayı, çevre bilinci kazanmış, bu sorunları çözebilecek, sorgulayan, problem çözebilen, bireylerin yetişmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Birbirinden bağımsız olgu ve süreçlerin ezberlenmesi şeklindeki geleneksel uygulamaların yerine, problem çözme, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, gezi-gözlem, uzman görüşü alma, gibi yöntemlerin uygulandığı etkinliklere örnek teşkil edecektir.
Çalışmanın hedef kitlesi ve hedef kitlenin genel özellikleri
Bu etkinlik aşağıda belirtilen yüksek lisans tez araştırması içerisinde;
Araştırmanın çalışma evrenini 2004-2005 öğretim yılı güz ve bahar dönemi Adana ili Seyhan İlçesi Şehit İlbey Gülbey İlköğretim Okulu 5. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Örneklem seçiminde temel kural olan ”yansızlık ilkesi” ’ ne uyulmuştur. Uygulamada farklı sınıflarda okuyan ve herhangi bir şekilde sınıf seçimi öğrencilerin genel başarılarına göre yapılmamıştır.İlköğretim I. kademe 5. sınıflarından iki sınıf seçilmiş ve bunlardan bir tanesi kontrol grubu alınmıştır. Bu araştırma 2004-2005 eğitim öğretim yılının ilk yarısında Adana ili Seyhan ilçesi sınırları içerisinde yer alan Şakirpaşa’ da alt sosyo ekonomik düzeyde bir devlet okulu olan Şehit İlbey Gülbey İlköğretim okulu 5. sınıf öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya toplam 74 öğrenci katılmıştır. Bu öğrencilerin arasından araştırma süresince işlenen derslerin tümüne katılan öğrenciler gerçek denek olarak kabul edilmiş ve yalnızca bu öğrencilerin puanları üzerinde gerekli çözümlemeler yapılmıştır. Bu yolla deney grubunda 34, geleneksel öğretim grubunda da 29 öğrenci gerçek denek olarak belirlenmiştir.Bu nedenle uygulama yapılan ilköğretim okulunun beşinci sınıfından iki derslikte okuyan toplam 63 öğrenci, deney ve kontrol gruplarını oluşturmuştur. Deney grubundaki (5 / E) çalışmalar araştırmacı, kontrol grubundaki çalışmalar 5 / D sınıf öğretmeni, tarafından eşit sürelerde yürütülmüştür. Bu etkinlik için ayrılan toplam süre 80 dakika (2 ders saati) dır.
Ayrıca aynı etkinlik 2005 – 2006 ve 2006 – 2007 eğitim ve öğretim yıllarında Adana Bilim ve Sanat Merkezinde uygulanmış ve etkinlik öğrenciler tarafından yazılı olarak değerlendirilmiştir. 2006 ve 2007 yıllarında Bolu Aladağ Yavru Tema “Doğa ve Erozyon Eğitimi Kampı”nda uygulanmış ve etkinliği öğrenciler ve öğretmenler değerlendirmiştir.
Çalışmanın yöntemi
Yüksek Lisans tez araştırması sırasında; İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak öğretiminin akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi araştırılmıştır. Birbirinden bağımsız olgu ve süreçlerin ezberlenmesi şeklindeki geleneksel uygulamaların yerini, problem çözme, çoklu sunum ve kavramsal anlamaya dayalı bir uygulama yapısına geçişe önem verilmesi için, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, gezi-gözlem, uzman görüşü alma, gibi yöntemlerin uygulandığı gruplar (deney gurubu) ile geleneksel yöntemin uygulandığı grupların (kontrol grubu) akademik başarıları ve kalıcılık puanları arasında anlamlı farkların olup olmadığını görmek amaçlanmıştır.
İlköğretim I. Kademe 5. sınıf fen bilgisi dersinde uygulanmak üzere birer deney ve kontrol grubu oluşturulmuştur. Yapıcı öğrenmeyi sağlayabilmek için , problem çözme, çoklu sunum ve kavramsal anlamaya dayalı bir uygulama yapısına geçişe önem verilmesi için, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, laboratuara dayalı öğretim, eğitsel oyunlara dayalı öğretim, buluş yoluyla öğretim, gibi yöntemler deney grubunda, geleneksel yöntem ise kontrol grubuna uygulanmıştır.
Temel eğitimin birinci kademesi Fen Bilgisi Dersinin yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretimi esas alınmak kaydıyla ders plan örnekleri hazırlanmıştır. Gruplar, niteliksel açıdan süreç değerlendirmeleri sırasında gözlemlenmiş, görüntü kayıtları alınmış ve öğrencilerin sosyal, iletişim, grupla çalışma, kendine güvenme gibi farklı gelişimleri ve öğrenme sürecine bakış açıları ilgili notlar tutularak gözlenmiştir. Niceliksel açıdan uygulamaların başlangıcında ve bitiminde, deney ve kontrol gruplarına “biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularına yönelik başarı testi” uygulanmıştır. Bu araştırma gerçek deneme modellerinden ”öntest, sontest, kontrol gruplu” deneme modeline göre yapılmıştır.
“Bitkiler Dava Açtı” etkinliği bu araştırmanın dışında 2 yıl uygulanmış ve öğrencilerin etkinliği değerlendirmeleri için formlar dağıtılmış ve sonuçlar yorumlanmıştır.
Kullanılan materyaller/araçlar
Orijinal ismi “Paskalya Adası” olan ve Beyaz yayınlarına ait “Karikatürlü Çevre Rehberi”nden alınan örnekler bir araya getirilerek “Çıplak Ada” şeklinde uyarlanmış ve öğrencilerin aktif olarak katıldığı bir etkinlik olarak ”Bitkiler Dava Açtı” etkinliğinin giriş kısmında uygulanmıştır. Etkinlik sırasında saksıda bir bitki, projeksiyon, bilgisayar ve etkinliğin giriş kısmında uygulanan “Botanik müzesi” kısmı için güncel bir müzik, etkinlik sırasında kuş, rüzgar ve vb. ses efektleri, mahkeme sırasında bir U düzeni verilmiş bir sınıf ortamı,”Ezop Masalları” ndan alınan Yolcular ve Çınar Ağacı metni, Hikmet Birand’ın Alıç Ağacı ile sohbetler kitabından alınan metinler(Mahkeme sırasında bitkinin haklılığını ispatlaması için avukatı aracılığı ile söyleyeceği metinler ) ile etkinlik sonunda yapılan değerlendirme bölümünde öğrencilerin boyunlarına asılan değişik mesajların yazıldığı kağıtlar ve yaka kartı ipi, kullanılmaktadır.
Uygulamanın nasıl yapıldığı ve uygulama örnekleri
Isınma:
Arkadaşlar bugün “Bitkilere Kulak Verelim” “Bitkiler Dava Açtı” adlı bir etkinlikle bitkiler hakkında bilgiler verilecektir.
Botanik Sanat Müzesi ( 20 dakika )
Öğrenciler 4-6 kişilik gruplara ayrılır. Gruptan bir arkadaşlarının malzeme, diğerlerinin heykeltıraş oldukları ve bir hayali bitki yapmaları ve bu bitkiyi tüm gruplara tanıtmaları istenecek. ( Heykeller Tasarlanırken Müzik Verilecek) Müzik bittiğinde tasarlanan bitkiler grup tarafından tanıtılacak.
Bitki olan öğrencilere kıpırdamadan durduklarında neler hissettiklerini anlatabilecekleri söylenecek.
Oyun:
Öğrenciler çıplak adanın hikayesini biliyor musunuz diye sorulur ve öğrenmek ister misiniz diye sorularak yüksek sesle “evet” istenir. “Çıplak Ada” adlı etkinlik projeksiyon ile uygulanmaya başlanır ve hikayede yer alan eksik kısımları öğrencilerin tamamlamaları istenir.
Doğaçlama-Oluşum : Rehber öğretmen etkinlik sırasında” ne oldu” bir ses duydunuz mu?” diye öğrencilere sorar. Arkadaşlar bu gün defalarca aynı sesleri duydum. Sanırım bu yanımda duran bitki benimle iletişim kurmaya çalışıyor veya yorgunluktan ben hayal görmeye başladım. Diye bitkinin etkinlik içerisine alınması sağlanır.
Arkadaşlar bitkilere karşı yapılan katliam haberlerini duymakta ve görmekteyiz. Yüzyıllardır aynı gezegeni paylaştığımız bitkilere karşı bir soykırım uygulanmaktadır. Bugün aramızda tüm bitkileri temsil eden bir bitkimiz var(saksıdaki bitki).
Şimdi bu bitki kardeşle tanışalım. Ben bitkinin size anlatmak istediklerini aktaracağım denilerek bitki etkinlik içerisine alınır.
—Aslında bugün sizlere mutluluk masalları anlatmak isterdim Ama insanoğulları biz bitkiler sizlerden memnun değiliz. Toprağımızı kirlettiniz, suyumuzu kirlettiniz, akrabalarımızı katlettiniz. Bazılarımızı yapa yalnız ortada bıraktınız. Sizlere akrabalarımın başından geçen bir hikayeyi anlatmak istiyorum. Der ve aşağıdaki hikâye anlatılır.
YOLCULAR VE ÇINAR
Sıcak bir yaz gününde yol alan yolcular bir çınar ağacı görürler ve gölgesinden yararlanmak için hemen yanına giderler. Kendilerini ağacın altına atıp bir güzel dinlenirler. Tam kalkacakları zaman yolculardan biri” Bu ne yarasız bir ağaç. Ne meyve veriyor, nede başka bir şey”der.
O zaman çınar ağacı hemen karşılığını verir yolcuya; “Nankör yaratık seni! Hem gölgemden yararlanıyorsun, hem de benim hiçbir işe yaramadığımı söylüyorsun”.
— İnsanoğulları biz bitkiler sizden şikâyetçiyiz. Hayvanların bile haklarının olduğu günümüzde bizde haklarımızı özgürce savunacağımız bir mahkeme kurulmasını istiyoruz.
— Bitkilerin insanlardan şikayetçi olarak dava açtıkları Bu davada sanık, tanık , mahkeme heyeti, avukatlar, davacılar olduğu söylenir.
— İlk grubun bitkiler olduğu ve bitkilerin insanların yaşama haklarını ellerinden aldıkları gerekçesiyle davacı oldukları söylenir.
— İkinci grubun sanık durumundaki insanlar olduğu ve bitkiler öne sürdüğü fikirleri çürütmeleri gerektiği söylenir.
— Üçüncü grubun mahkeme heyeti ve jüri üyeleri olduğu mahkemeyi yönlendirecekleri sanık, tanık ve davacıları dinledikten sonra bir karar vermeleri gerektiği söylenir.
— Dördüncü grubun avukatlar olduğu hem sanıkları hem de davacıları savunmaları için kendi aralarında bölünecekleri , öğretmenin bitkilerin avukatlarından biri olarak aktif olacağı söylenir.
— Beşinci grupta tanıkların olacağı avukatların soracakları sorulara doğru bir şekilde cevap vermeleri gerektiği söylenir.
—Davanın Nedenleri
—Bitkinin kendi yaptıkları ve işlevlerini anlatması
— Beş grup içinde hazırlık aşaması tamamlandıktan sonra doğaçlamaya başlanır. Bütün gruplar mahkeme heyetinin yönlendirmesi ile doğaçlamaya başlar. Mahkeme heyetinin davacı olarak önce bitkilerin avukatlarına söz vermesi, avukatların bitkileri dinlemesi, daha sonra, diğer tanıkların avukatlar tarafından mahkemeye bilgi vermesi için çağrılması
— Mahkeme heyetinin sanık durumundaki insanların avukatlarına söz hakkı vermesi ve insanların böyle bir suç işlemediklerinin ispatlanmaya çalışılması ve tanıkların dinlenmesi
— Yargılamanın çıkmaza girdiği durumlarda öğretmenin diğer gruplara “durun ve donun” demesi. Diğer grupların ve mahkeme heyetinin dinlenmesinin sağlanması.
— Öğretmeninde bitkilerin avukatı olarak ağacın söylediklerini mahkeme heyetine iletmesi.
— Doğaçlamanın ilerlemediği durumlarda öğretmenin çalışmayı bitirmesi.
—Ara
Siz insanlar sadece bitkilere değil tüm dünya’ya zarar veriyorsunuz. Sayın mahkeme heyeti size kanıt olarak bazı belgeler sunuyoruz.
— Katliamlar(Daha önce hazırlanan slaytlar ve Alıç ağacı ile sohbetler kitabından alıntılar)
— Sayın mahkeme heyeti sizi küçük bir geziye çıkarmak istiyoruz. Denilerek öğrenciler gezinti sırasında karşılaştıkları Orman Perisi 10 dakika boyunca bitki olmalarını ister. Bu sırada boyunlarına mesajlar asılırken aynı anda piknik yapan ailelerin bitkilere yaptığı kötü davranışlar yapılır.
Fotosentez Yapalım( Öğrenciler bitki olduklarında)
Bitkiler topraktan su ve mineralleri kökleri ile havadan karbondioksiti yapraklarıyla alır güneş enerjisi ile yapraklarında birleştirir ve fotosentez yapar. Tüketiciler ise bitkilerin dallarından meyveleri toplar ve oksijeni tüketirken bir yandan da doğayı kirletmeye çalışırlar.
Bitkiler havada çok miktarda karbondioksit biriktiğinden bu gazı havadan temizlemek için daha çok çalışırlar.
— Çember Oluşturma
— Öğrencilerden bitki olduklarında neler hissettiklerini anlatmaları istenir ve boyunlarına asılan mesajları birleştirerek bir cümle kurmaları istenir.
Mahkeme heyetinin kararı açıklaması.
DEĞERLENDİRME
Grupların yaptıkları çalışmalar üzerinde sınıfça tartışılır. Bu derste neler yaşadıkları ve neler hissettikleri öğrencilere sorulacak ve demokratik bir sınıf ortamı oluşturularak, değişik görüşler dinlenir. Bu dersteki çalışmalar sırasında avukat, hakim, sanık, tanık, davacı, rolüne büründükleri ve konuşmalar sırasında demokratik bir sınıf ortamı oluşturarak konuşmacının sözünü kesmeden dinleme, soruları uygun zamanda sorma, davacıyı ve sanıkları destekleyici şekilde konuşma veya tepki verme gibi değişik dinleme becerilerinin yerine getirildiği hatırlatılır. Oluşturulan paylaşım çemberinde birbirlerini dinledikleri, dinlediklerini özetleyebildikleri ve dinleme becerisinin kullanıldığı vurgulanır
1- Bu derste neler yaptık?
2- Oyunla ders işlemek güzel miydi?
3- Bu ders eğlenceli miydi ?
4- Bitkilerin doğal dengede rolü nedir ?
5- Üretici, tüketici ve ayrıştırıcı canlılara örnek veriniz ?
6- Bitkiler davalarında haklılar mıydı ?
7- Bu çalışmalar sırasında birbirimizi dinleme becerisi gösterebildik mi ?
8- Bu çalışmalarda demokratik bir sınıf gibi davrandık mı ?
Bulgular - Sonuçlar:
Uygulamalar sırasında araştırmacı tarafından her uygulamadan önce sınıfta demokrasinin gerekleri, bütün bireylerin eşit haklara sahip olduğu, bir birey konuşurken onu dinlemenin o bireye duyduğumuz saygıyı gösterdiği ve aynı saygıyı bizimde görmemiz için konuşan biri olduğunda onu dinlememiz gerektiği söylenmiştir. Öğrencilerdeki bu yöndeki gelişimler izlenmiştir.
Sınıf içi etkinliklere katılmada isteksiz görülen öğrencilerin bu etkinliklere zamanla katıldıkları ve kendilerini ifade edebildikleri, kendilerine getirilen eleştirileri alınmadan dinledikleri, bilimsel düşünebilme, araştırma ve inceleme yapma, sorumluluk alma, ekip çalışmasına katılma, elde ettiği bulguları paylaşma, girişimcilik ve iletişim becerilerinin geliştiği gözlemlenmiştir.
Fen bilgisi dersini sıkıcı buluyor musunuz? Yaptığımız etkinlikleri nasıldı? diye sorulan sorulara olumlu yönde tutumlar geliştiği gözlemlenmiş ve öğrencilerin yaptığı yorumlardan bazıları aşağıda verilmiştir.
“Daha önceleri fen bilgisi dersini sevmiyordum. Şimdi çok seviyorum.”
“Derslerde hiç sıkılmadım. İlk defa bir derse girmek için evden mutlu bir şekilde okula geldim.”
“En çok hoşuma giden sergimizin sonunda BİTKİLERE ÖZGÜRLÜK diye bağırmamızdı. Bütün okul bizi dinledi.”
“Bu derste bütün canlıların eşit olduğunu öğrendim. Artık ağaçların yapraklarını koparmıyorum.”
Ayrıca Adana Bilim ve Sanat Merkezinde yapılan uygulamalarda yazılı olarak alınan öğrenci görüşleri eklerde gönderilmiştir. Yavru Tema Doğa ve Erozyon Eğitimi kampında yapılan etkinliklerin resimleri ekte gönderilmiştir.
Yorum ve Değerlendirme:
Yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğrenme etkinliklerinin hatırda tutma üzerinde hiçbir olumsuz etkisi gözlenmemiştir. Yani yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretim etkinlikleri kalıcı öğrenmelere yol açmaktadır. Araştırma sonunda elde edilen bulgular, yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretim ortamında yapılan etkinliklerin, bellekte kalma ve öğrenilen bilgilerin yaşama aktarılmasında etkili olduğunu göstermiştir. Yapıcı öğrenme kuramının diğer derslerde ve daha alt sınıflarda uygulanmaya başlanması halinde bu kısa sürede biyolojikçeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularında başarısında görülen farklılaşmanın tutumlarda ve diğer duyuşsal-toplumsal özelliklerde görülmesi kaçınılmaz olacaktır. Yüksek Lisans Tez araştırması içerisinde de kullanılan etkinlik 2 yıl süreyle Adana Bilim ve Sanat Merkezinde ve Yavru Tema Doğa ve Erozyon Eğitimi Kampında uygulanmış öğrencilerden ve kampa katılan rehber öğretmenlerden çok olumlu geri dönütler alınmıştır.
Başvurulan kaynaklar:
Birand H., 2001.Alıç Ağacı ile Sohbetler,TÜBİTAK yayınları, Ankara.
EZOP, Dünya Klasikleri, Masal, Ezop Masallar, Türkçesi:Tozan ALKAN, Bordo-Siyah Klasik Yayınları, 2004.
Gonick L., Outwater A., Karikatürlü Çevre Rehberi, Beyaz Yayınları, İstanbul.
Öznacar M.,D., Güllaç E., Gülay H.,(2010) İlköğretim 4.5.6.7. ve 8. Sınıf öğrencileri için Güncel Çevre Sorunlarıyla İlgili Eğitsel Etkinlikler, Anı Yayıncılık, Ankara
Bu etkinliği tamamıyla uygulamak için Anı Yayıncılık, Güncel Çevre Sorunlarıyla İlgili Eğitsel Etkinlikler kitabından yararlanılabilir.
Eğitim Reformu Girişimi
Eğitimde İyi Örnekler Konferansı 2008
Uygulamanın adı: Ben Seni Yerim
Uygulamanın Özeti:
İnsanlar gelecek kuşaklara hiçbir şey bırakmayacak şekilde davranmaktadır. Bu nedenle bilinçli ve bilgili bir yaşam biçimi sergilemek gerekmektedir. “Ben Seni Yerim” adlı Canlılar arasındaki ilişki ve Besin Zincirinin yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak öğretimini amaçlamaktadır. Bu Etkinlik yüksek lisans tez çalışması sırasında, TEMA Vakfının düzenlediği Yavru TEMA Doğa ve Erozyon Kampında ve Adana Bilim ve Sanat Merkezinde uygulanmıştır. Bu etkinlik sırasında öğrencilerin eleştirel düşünebilme, demokrasinin gereklerini sınıf ortamında uygulayabilme, üretici ve yaratıcı düşünebilme, ekip çalışmalarına yatkınlıkları, edindiği bilgi ve bulguları paylaşabilme, girişimcilik becerisi, iletişim becerisi gibi gelişimleri gözlemlenebilmektedir.
Uygulamanın/Materyalin Tanıtımı:
Çalışmanın amacı: Biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının(Besin Zinciri ) yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak yapılan öğretiminin akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi ve öğrenenlerin eleştirel düşünebilme, demokrasinin gereklerini sınıf ortamında uygulayabilme, üretici ve yaratıcı düşünebilme, sınıf içi etkinliklere katılımda yeterlilik, bilimsel tutum ve davranışları gösterebilme, gözlem yapma, araştırma- inceleme, bilimsel düşünme, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir zenginlikleri, sorumluluk alma, ekip çalışmalarına yatkınlıkları, edindiği bilgi ve bulguları paylaşabilme, girişimcilik becerisi, iletişim becerisi gibi gelişimleri üzerinde etkisinin incelenmesidir.
Çalışmanın eğitim sistemine/öğrenme sürecine katkısı: Bu araştırma biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının(Besin Zinciri ve Canlılar Arasındaki İlişkiler) öğretiminde yapıcı kuramı kullanarak kalıcılığı artırmayı, çevre bilinci kazanmış, bu sorunları çözebilecek, sorgulayan, problem çözebilen, bireylerin yetişmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Birbirinden bağımsız olgu ve süreçlerin ezberlenmesi şeklindeki geleneksel uygulamaların yerine, problem çözme, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, gezi-gözlem, uzman görüşü alma, gibi yöntemlerin uygulandığı etkinliklere örnek teşkil edecektir.
Çalışmanın hedef kitlesi ve hedef kitlenin genel özellikleri
Bu etkinlik aşağıda belirtilen yüksek lisans tez araştırması içerisinde;
Araştırmanın çalışma evrenini 2004-2005 öğretim yılı güz ve bahar dönemi Adana ili Seyhan İlçesi Şehit İlbey Gülbey İlköğretim Okulu 5. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Örneklem seçiminde temel kural olan ”yansızlık ilkesi” ’ ne uyulmuştur. Uygulamada farklı sınıflarda okuyan ve herhangi bir şekilde sınıf seçimi öğrencilerin genel başarılarına göre yapılmamıştır.İlköğretim I. kademe 5. sınıflarından iki sınıf seçilmiş ve bunlardan bir tanesi kontrol grubu alınmıştır. Bu araştırma 2004-2005 eğitim öğretim yılının ilk yarısında Adana ili Seyhan ilçesi sınırları içerisinde yer alan Şakirpaşa’ da alt sosyo ekonomik düzeyde bir devlet okulu olan Şehit İlbey Gülbey İlköğretim okulu 5. sınıf öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya toplam 74 öğrenci katılmıştır. Bu öğrencilerin arasından araştırma süresince işlenen derslerin tümüne katılan öğrenciler gerçek denek olarak kabul edilmiş ve yalnızca bu öğrencilerin puanları üzerinde gerekli çözümlemeler yapılmıştır. Bu yolla deney grubunda 34, geleneksel öğretim grubunda da 29 öğrenci gerçek denek olarak belirlenmiştir.Bu nedenle uygulama yapılan ilköğretim okulunun beşinci sınıfından iki derslikte okuyan toplam 63 öğrenci, deney ve kontrol gruplarını oluşturmuştur. Deney grubundaki (5 / E) çalışmalar araştırmacı, kontrol grubundaki çalışmalar 5 / D sınıf öğretmeni, tarafından eşit sürelerde yürütülmüştür. Bu etkinlik için ayrılan toplam süre 80 dakika (2 ders saati) dır.
Ayrıca aynı etkinlik 2005 – 2006 ve 2006 – 2007 eğitim ve öğretim yıllarında Adana Bilim ve Sanat Merkezinde uygulanmış ve etkinlik öğrenciler tarafından yazılı olarak değerlendirilmiştir. 2006 ve 2007 yıllarında Bolu Aladağ Yavru Tema “Doğa ve Erozyon Eğitimi Kampı”nda uygulanmış ve etkinliği öğrenciler ve öğretmenler değerlendirmiştir.
Çalışmanın yöntemi
Yüksek Lisans tez araştırması sırasında; İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak öğretiminin akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi araştırılmıştır. Birbirinden bağımsız olgu ve süreçlerin ezberlenmesi şeklindeki geleneksel uygulamaların yerini, problem çözme, çoklu sunum ve kavramsal anlamaya dayalı bir uygulama yapısına geçişe önem verilmesi için, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, gezi-gözlem, uzman görüşü alma, gibi yöntemlerin uygulandığı gruplar (deney gurubu) ile geleneksel yöntemin uygulandığı grupların (kontrol grubu) akademik başarıları ve kalıcılık puanları arasında anlamlı farkların olup olmadığını görmek amaçlanmıştır.
İlköğretim I. Kademe 5. sınıf fen bilgisi dersinde uygulanmak üzere birer deney ve kontrol grubu oluşturulmuştur. Yapıcı öğrenmeyi sağlayabilmek için , problem çözme, çoklu sunum ve kavramsal anlamaya dayalı bir uygulama yapısına geçişe önem verilmesi için, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, laboratuara dayalı öğretim, eğitsel oyunlara dayalı öğretim, buluş yoluyla öğretim, gibi yöntemler deney grubunda, geleneksel yöntem ise kontrol grubuna uygulanmıştır.
Temel eğitimin birinci kademesi Fen Bilgisi Dersinin yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretimi esas alınmak kaydıyla ders plan örnekleri hazırlanmıştır. Gruplar, niteliksel açıdan süreç değerlendirmeleri sırasında gözlemlenmiş, görüntü kayıtları alınmış ve öğrencilerin sosyal, iletişim, grupla çalışma, kendine güvenme gibi farklı gelişimleri ve öğrenme sürecine bakış açıları ilgili notlar tutularak gözlenmiştir. Niceliksel açıdan uygulamaların başlangıcında ve bitiminde, deney ve kontrol gruplarına “biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularına yönelik başarı testi” uygulanmıştır. Bu araştırma gerçek deneme modellerinden ”öntest, sontest, kontrol gruplu” deneme modeline göre yapılmıştır.
“Ben Seni Yerim” etkinliği bu araştırmanın dışında 2 yıl uygulanmış ve öğrencilerin etkinliği değerlendirmeleri için formlar dağıtılmış ve sonuçlar yorumlanmıştır.
Kullanılan materyaller/araçlar
Ekte gönderilen canlılara ait kimlik kartları ve etkinliğin girişinde kullanılan ve öğrencilerin görüşlerinin alındığı Varol Yaşaroğlu (Grafi2000) tarafından yapılmış animasyon ve bir ayı ve İnsan arasında geçen reklâm filmi, stropiyer köpük, yazı tahtası ve tahta kalemi.
Uygulamanın nasıl yapıldığı ve uygulama örnekleri /
Materyalin nasıl geliştirildiği ve uygulama örnekleri:
- Rehber öğretmen öğrencileri gruplara ayırır.
- Gruplara ayrılan öğrencilere bu etkinlikte “Ben Seni Yerim” adlı bir oyun oynanacağını ve her oyunda olduğu gibi bu oyununda kuralları olduğunu söyler.
- Her oyunda olduğu gibi, bu oyunda olmazsa olmaz terimlerin bilinmesi gerektiği söylenir. Öğrencilere Üreticiler, Tüketiciler, Ayrıştırıcılar ve Besin Zincirini tanımlayan kağıtlar dağıtılır ve bulundukları ortamdan örneklerle bu kavramları öğrenmeleri sağlanır.
- Oyunun genel kuralları hakkında bilgi verilir. Grup Çalışması ile etkinlik yapılacağından oyunun isminin “ Biz Sizi Yeriz “ şeklinde olması oylamaya sunulur.
Ben Seni Yerim Oyunu
Öğretmen Besin zinciri ile ilgili saydamı tepegözde yansıtır. Canlılar arasındaki besin ilişkilerine ait ön bilgiler hatırlatılır.
Besin zincirini oluşturan canlılar ve adlarına ait kartların hazırlanması için hedefleri saptanır.(Oyun Kartları etkinliğe hazır olarak da getirilebilir veya görsel sanatlar etkinliğinde yaptırılıp bu etkinlikte kullanılabilir)
Her öğrencinin bireysel olarak besin zincirini oluşturan canlılar ait örnekler yapması konusunda bilgilendirilir.
Kartların alt kısmına canlıların tipik özellikleri yazılır.
Kartların üst kısmında canlının adı yazılır.
Öğrencilerin bir sınıflamaya ait bu elemanlar hakkında bilgi toplamaları istenir.
Her bir kartta bir canlı olacak şekilde sorular hazırlanır.
Öğrenciler sırayla ellerindeki karttaki canlıları tanıtmaya başlarlar.1. Tur sorulara geçilir. Öğrenci elindeki karttaki canlının özelliklerini söyler ve o canlının ne olduğunu bulan öğrenci kendi kartındaki soruyu okurken sorusu cevaplanan öğrenci tahtaya çıkar.( Grup olarak yapıldığında tahtaya puanlama yapılabilir)
Besin zincirini oluşturmak için sırasıyla öğrenciler sınıfa canlının özelliklerini tanıtıp hangi canlı olduğu bulunduktan sonra, tahtaya çıkan öğrencinin kartındaki canlıyı yem olarak kullanan canlı kartta yazılı ise öğrenci ”Ben Seni Yerim” diye bağırır ve tahtaya çıkar.
Bu işlemler bir besin zinciri oluşuncaya kadar devam eder. Besin zinciri oluştuktan sonra öğrenciler kol kola girerek zincir oluşturur.
Sonra daha stropiyer köpük üzerine sırasıyla kartlar asılır. (Öğrenciler sırasıyla ellerindeki kartlarda yazılı canlıları besin piramidi üzerine yerleştirir.)
Sınıftaki diğer öğrenciler bir sonraki uygulama için hazırlık yaparken, öğretmen yeri geldikçe rehberlik eder.
Besin zinciri oluşturan grupta, bu zincire başka canlı girebilir mi? diye sorulur. Zincir tamamlanmışsa zinciri oluşturan grup alkışlarla yerine gönderilir.
Bir sonraki uygulamaya geçilir.
DEĞERLENDİRME
Grupların yaptıkları çalışmalar üzerinde sınıfça tartışılacak. Besin zincirini oluşturan canlılar ana gruplar halinde tekrar edilecek. Bu derste neler yaşadıkları ve neler hissettikleri öğrencilere sorulacak ve demokratik bir sınıf ortamı oluşturularak, değişik görüşler dinlenecek.
1- Oyunla ders işlemek güzel miydi?
2- Bu ders eğlenceli miydi?
3- Bir besin piramidinde en üstteki canlının sayısı mı yoksa en alttaki canlının sayısı mı fazladır?
4- Üretici, tüketici ve ayrıştırıcı canlılara örnek veriniz?
5- Bir besin zincirinde zinciri oluşturan canlılardan birinin yok olması zinciri nasıl etkiler?
6- Bu çalışmalar sırasında sınıfta eşitlik ilkeleri uygulandı mı ?
7- Bu çalışmalarda demokratik bir sınıf gibi davrandık mı?
Bulgular - Sonuçlar:
Uygulamalar sırasında araştırmacı tarafından her uygulamadan önce sınıfta demokrasinin gerekleri, bütün bireylerin eşit haklara sahip olduğu, bir birey konuşurken onu dinlemenin o bireye duyduğumuz saygıyı gösterdiği ve aynı saygıyı bizimde görmemiz için konuşan biri olduğunda onu dinlememiz gerektiği söylenmiştir. Öğrencilerdeki bu yöndeki gelişimler izlenmiştir.
Sınıf içi etkinliklere katılmada isteksiz görülen öğrencilerin bu etkinliklere zamanla katıldıkları ve kendilerini ifade edebildikleri, kendilerine getirilen eleştirileri alınmadan dinledikleri, bilimsel düşünebilme, araştırma ve inceleme yapma, sorumluluk alma, ekip çalışmasına katılma, elde ettiği bulguları paylaşma, girişimcilik ve iletişim becerilerinin geliştiği gözlemlenmiştir.
Fen bilgisi dersini sıkıcı buluyor musunuz? Yaptığımız etkinlikleri nasıldı? diye sorulan sorulara olumlu yönde tutumlar geliştiği gözlemlenmiş ve öğrencilerin yaptığı yorumlardan bazıları aşağıda verilmiştir.
“Daha önceleri fen bilgisi dersini sevmiyordum. Şimdi çok seviyorum.”
“Derslerde hiç sıkılmadım. İlk defa bir derse girmek için evden mutlu bir şekilde okula geldim.”
Ayrıca Adana Bilim ve Sanat Merkezinde yapılan uygulamalarda yazılı olarak alınan öğrenci görüşleri eklerde gönderilmiştir. Yavru Tema Doğa ve Erozyon Eğitimi kampında yapılan etkinliklerin resimleri ekte gönderilmiştir.
Yorum ve Değerlendirme:
Yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğrenme etkinliklerinin hatırda tutma üzerinde hiçbir olumsuz etkisi gözlenmemiştir. Yani yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretim etkinlikleri kalıcı öğrenmelere yol açmaktadır. Araştırma sonunda elde edilen bulgular, yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretim ortamında yapılan etkinliklerin, bellekte kalma ve öğrenilen bilgilerin yaşama aktarılmasında etkili olduğunu göstermiştir. Yapıcı öğrenme kuramının diğer derslerde ve daha alt sınıflarda uygulanmaya başlanması halinde bu kısa sürede biyolojikçeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularında başarısında görülen farklılaşmanın tutumlarda ve diğer duyuşsal-toplumsal özelliklerde görülmesi kaçınılmaz olacaktır. Yüksek Lisans Tez araştırması içerisinde de kullanılan etkinlik 2 yıl süreyle Adana Bilim ve Sanat Merkezinde ve Yavru Tema Doğa ve Erozyon Eğitimi Kampında uygulanmış öğrencilerden ve kampa katılan rehber öğretmenlerden çok olumlu geri dönütler alınmıştır.
Başvurulan kaynaklar:
Akar H., Yıldırım A. (2004) Oluşturmacı Öğretim Etkinliklerinin Sınıf Yönetimi
Dersi’nde Kullanılması: Bir Eylem Araştırması, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Deryakulu, D. (2002). Sınıfta Demokrasi. Eğitim-Sen Yayınları, Ankara
Senemoğlu, N., Gömleksiz, M., Üstündağ, T., ( 2001 ) Öğrenmenin Oluşumu,
İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğretmenin El Kitabı, Modül 1, T.C.
MEB Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı, Ankara
Öznacar M.,D., Güllaç E., Gülay H.,(2010) İlköğretim 4.5.6.7. ve 8. Sınıf öğrencileri için Güncel Çevre Sorunlarıyla İlgili Eğitsel Etkinlikler, Anı Yayıncılık, Ankara
Bu etkinliği tamamıyla uygulamak için Anı Yayıncılık, Güncel Çevre Sorunlarıyla İlgili Eğitsel Etkinlikler kitabından yararlanılabilir.
Eğitim Reformu Girişimi
Eğitimde İyi Örnekler Konferansı 2008
Uygulamanın adı:
Doğadaki Canlıların Şifresi Beni Bul
Uygulamanın Özeti:
“Doğadaki Canlıların Şifresi-Beni Bul ” adlı etkinlik yeni canlılara ait özellikler ve doğadaki işlevlerini yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak öğretimini amaçlamaktadır. Bu Etkinlik yüksek lisans tez çalışması sırasında, TEMA Vakfının düzenlediği Yavru TEMA Doğa ve Erozyon Kampında uygulanmıştır. Bu etkinlik bir kır veya orman gezisinde yapılacak şekilde tasarlanmıştır. Bu etkinlik sırasında öğrencilerin eleştirel düşünebilme, üretici ve yaratıcı düşünebilme, ekip çalışmalarına yatkınlıkları, edindiği bilgi ve bulguları paylaşabilme, girişimcilik becerisi, iletişim becerisi gibi gelişimleri gözlemlenebilmektedir.
Uygulamanın/Materyalin Tanıtımı:
Çalışmanın amacı: Biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının(“Doğadaki Canlıların Şifresi-Beni Bul ” adlı etkinlik yeni canlılara ait özellikler ve doğadaki işlevlerini) yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak yapılan öğretiminin akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi ve öğrenenlerin eleştirel düşünebilme, demokrasinin gereklerini sınıf ortamında uygulayabilme, üretici ve yaratıcı düşünebilme, sınıf içi etkinliklere katılımda yeterlilik, bilimsel tutum ve davranışları gösterebilme, gözlem yapma, araştırma- inceleme, bilimsel düşünme, sahip oldukları ve sergiledikleri fikir zenginlikleri, sorumluluk alma, ekip çalışmalarına yatkınlıkları, edindiği bilgi ve bulguları paylaşabilme, girişimcilik becerisi, iletişim becerisi gibi gelişimleri üzerinde etkisinin incelenmesidir.
Çalışmanın eğitim sistemine/öğrenme sürecine katkısı: Bu araştırma biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının(“Doğadaki Canlıların Şifresi-Beni Bul ” adlı etkinlik yeni canlılara ait özellikler ve doğadaki işlevlerini) öğretiminde yapıcı kuramı kullanarak kalıcılığı artırmayı, çevre bilinci kazanmış, bu sorunları çözebilecek, sorgulayan, problem çözebilen, bireylerin yetişmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir. Birbirinden bağımsız olgu ve süreçlerin ezberlenmesi şeklindeki geleneksel uygulamaların yerine, problem çözme, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, gezi-gözlem, uzman görüşü alma, gibi yöntemlerin uygulandığı etkinliklere örnek teşkil edecektir.
Çalışmanın hedef kitlesi ve hedef kitlenin genel özellikleri Bu etkinlik aşağıda belirtilen yüksek lisans tez araştırması içerisinde;
Araştırmanın çalışma evrenini 2004-2005 öğretim yılı güz ve bahar dönemi Adana ili Seyhan İlçesi Şehit İlbey Gülbey İlköğretim Okulu 5. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Örneklem seçiminde temel kural olan ”yansızlık ilkesi” ’ ne uyulmuştur. Uygulamada farklı sınıflarda okuyan ve herhangi bir şekilde sınıf seçimi öğrencilerin genel başarılarına göre yapılmamıştır.İlköğretim I. kademe 5. sınıflarından iki sınıf seçilmiş ve bunlardan bir tanesi kontrol grubu alınmıştır. Bu araştırma 2004-2005 eğitim öğretim yılının ilk yarısında Adana ili Seyhan ilçesi sınırları içerisinde yer alan Şakirpaşa’ da alt sosyo ekonomik düzeyde bir devlet okulu olan Şehit İlbey Gülbey İlköğretim okulu 5. sınıf öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya toplam 74 öğrenci katılmıştır. Bu öğrencilerin arasından araştırma süresince işlenen derslerin tümüne katılan öğrenciler gerçek denek olarak kabul edilmiş ve yalnızca bu öğrencilerin puanları üzerinde gerekli çözümlemeler yapılmıştır. Bu yolla deney grubunda 34, geleneksel öğretim grubunda da 29 öğrenci gerçek denek olarak belirlenmiştir. Bu nedenle uygulama yapılan ilköğretim okulunun beşinci sınıfından iki derslikte okuyan toplam 63 öğrenci, deney ve kontrol gruplarını oluşturmuştur. Deney grubundaki (5 / E) çalışmalar araştırmacı, kontrol grubundaki çalışmalar 5 / D sınıf öğretmeni, tarafından eşit sürelerde yürütülmüştür. Bu etkinlik için ayrılan toplam süre 80 dakika (2 ders saati) dır.
Ayrıca aynı etkinlik 2005 – 2006 ve 2006 – 2007 eğitim ve öğretim yıllarında Adana Bilim ve Sanat Merkezinde uygulanmış ve etkinlik öğrenciler tarafından yazılı olarak değerlendirilmiştir. 2006 ve 2007 yıllarında Bolu Aladağ Yavru Tema “Doğa ve Erozyon Eğitimi Kampı”nda uygulanmış ve etkinliği öğrenciler ve öğretmenler değerlendirmiştir.
Çalışmanın yöntemi
Yüksek Lisans tez araştırması sırasında; İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularının yapıcı öğrenme kuramına dayalı olarak öğretiminin akademik başarıya ve kalıcılığa etkisi araştırılmıştır. Birbirinden bağımsız olgu ve süreçlerin ezberlenmesi şeklindeki geleneksel uygulamaların yerini, problem çözme, çoklu sunum ve kavramsal anlamaya dayalı bir uygulama yapısına geçişe önem verilmesi için, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, gezi-gözlem, uzman görüşü alma, gibi yöntemlerin uygulandığı gruplar (deney gurubu) ile geleneksel yöntemin uygulandığı grupların (kontrol grubu) akademik başarıları ve kalıcılık puanları arasında anlamlı farkların olup olmadığını görmek amaçlanmıştır.
İlköğretim I. Kademe 5. sınıf fen bilgisi dersinde uygulanmak üzere birer deney ve kontrol grubu oluşturulmuştur. Yapıcı öğrenmeyi sağlayabilmek için , problem çözme, çoklu sunum ve kavramsal anlamaya dayalı bir uygulama yapısına geçişe önem verilmesi için, aktif öğrenmeye önem veren yapıcı öğrenme teorilerinin uygulanmasında, anlamlı öğrenme, keşfederek öğrenme, bağlamsal öğrenme, problem çözmeye dayalı öğrenme, proje tabanlı öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, laboratuara dayalı öğretim, eğitsel oyunlara dayalı öğretim, buluş yoluyla öğretim, gibi yöntemler deney grubunda, geleneksel yöntem ise kontrol grubuna uygulanmıştır.
Temel eğitimin birinci kademesi Fen Bilgisi Dersinin yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretimi esas alınmak kaydıyla ders plan örnekleri hazırlanmıştır. Gruplar, niteliksel açıdan süreç değerlendirmeleri sırasında gözlemlenmiş, görüntü kayıtları alınmış ve öğrencilerin sosyal, iletişim, grupla çalışma, kendine güvenme gibi farklı gelişimleri ve öğrenme sürecine bakış açıları ilgili notlar tutularak gözlenmiştir. Niceliksel açıdan uygulamaların başlangıcında ve bitiminde, deney ve kontrol gruplarına “biyolojik çeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularına yönelik başarı testi” uygulanmıştır. Bu araştırma gerçek deneme modellerinden ”öntest, sontest, kontrol gruplu” deneme modeline göre yapılmıştır.
“Doğadaki Canlıların Şifresi-Beni Bul ” etkinliği bu araştırmanın dışında 2 yıl uygulanmış ve öğrencilerin etkinliği değerlendirmeleri için formlar dağıtılmış ve sonuçlar yorumlanmıştır.
Kullanılan materyaller/araçlar
Ekte gönderilen canlılara ait bilgi kartları ve etkinliğin girişinde kullanılmak üzere hazırlanan kumaş parçaları.
Uygulamanın nasıl yapıldığı ve uygulama örnekleri
Materyalin nasıl geliştirildiği ve uygulama örnekleri: Bu bölümde öğrencilerin etkinliğe hazır hale getirilmesi sağlanır.
Isınma
*Bitkilerin Yetişmesi
Toprak üstünde yetişen bitkide ayağa kalkmaları, altında yetişen söylendiğinde oturmaları istenecek. Şaşıranlar oturmaları istenecek..( Öğrenciler oturmaları için uygun ortam bulunursa oturdukları yerden ayak kaldırma ve indirme şeklinde de bu uygulanabilir.)
Çilek Havuç Patates Soğan Ispanak
Üzüm Turp Mısır Pamuk Domates
* Hayvan Türleri
1. Oyundaki gibi uçan ve sürünen hayvanlar için uygulanacak.( Gerektiğinde bitki ve hayvanlar karışık söylenerek oyunun bitirilmesi hızlandırılabilir.)
Martı Kertenkele Yılan Güvercin Ateş Böceği
Kırkayak Solucan Arı Timsah Kaplumbağa
* Doğada Neler Var
Yakın çevreden her grubun 10 değişik madde toplaması istenecek. Toplanan maddeler bir bez çerisine diğer gruplara gösterilmeden konulacak. Bir grubun topladıkları gözleri kapalı olan diğer gruba sorulacak ve bilinen her madde için puanlama yapılacak. Buldukları maddelerin canlı kalıntısı mı? Yoksa cansız mı? Olduklarını söylemeleri istenecek. Bu maddenin hangi canlı ilişkisi olduğu ve doğadaki işlevi sorulacak.
Beni Bul Oyunu
Bu etkinlik doğada işlenmek üzere hazırlanmıştır. Etkinliğin yapılabilmesi için bir hayvanat bahçesi, botanik bahçesi veya milli parka, ormana veya ağaçlı bir piknik alanına gidilebilir. Bu etkinlikte öğrencilerin canlıları tanımaları ve birbirleriyle olan ilişkileri öğrenmeleri hedeflenmektedir. Gerektiğinde okul bahçesinde ve sınıfta da uygulanabilir.
Rehber öğretmen tarafından kaya, ağaç vb. yerlere canlılara ait oyun kartları yapıştırılır.
Öğrencilere etkinliğin nasıl uygulanacağı hakkında bilgi verilir.
Daha önceden hazırlanan şifre kağıtları öğrencilere dağıtılır.(Grup çalışması şeklinde de uygulanabilir)
Kartların üst kısmına canlının kimlik bilgileri ve özellikleri bölümleri hazırlanır.
Kartların alt kısmına canlıya ait gözlemler bölümü hazırlanır.
Her canlının yakınına bir kutu bırakılır. Bu kutuların içinde bu canlıya ait sorular yazılmış küçük kâğıtlar hazırlanır. Bu soruyu çözen öğrenci bir şifre elde edecektir. (Etkinlik sonunda bütün şifreleri tamamlayan öğrencilerden ilk üç öğrenciye bir ödül verileceği söylenir. Etkinlik sonunda ödüllerini alan öğrencilerin ödüllerini diğer arkadaşları paylaşıp, paylaşmadıkları da gözlemlenebilir.)
Öğrenciler doğal ortamdaki bu canlıları bulup yakından gözlemlemeleri içim serbest bırakılır. Ayrıca öğrencilere birer gözlem kağıdı verilir ve canlılarla ilgili ilginç buldukları özellikleri not etmeleri istenir.
Bütün canlıları inceleyen ve şifreleri aşağıdaki tabloya yerleştiren öğrenciler şifreli cümleyi bulacaktır.
Gözlemleri tamamlayan öğrenciler şifrelerini rehber öğretmenlerine teslim ederler.
Etkinlik sonunda öğrenciler bir çember olması söylenir. Çember olan öğrencilere aşağıdaki sorular yöneltilerek grup içerisinde duygu ve düşüncelerini paylaşmaları sağlanır.
Bu etkinlikte ilgilinizi en çok hangi canlı çekti?
Bu etkinlikte en çok nelerden hoşlandınız?
Bu etkinlikte daha önce fark edemediğiniz şimdi öğrendiğiniz neler var?
Bu canlılar arasında soyu tükenmek üzere olan var mı?
İleriki yıllarda soyu tükenme riski olanlar var mı?
Bu canlıların soylarının tükenmemesi için ne gibi çalışmalar yapabiliriz?
Bu canlılardan birindeki bir özellik size verilecek olsa hangi özelliği almak isterdiniz?
Burada söylenmeyen fakat bu canlılar hakkında gözlemlediğiniz düşüncesi olanlar var mı?
DEĞERLENDİRME
Öğrencilerin yaptıkları çalışmalar üzerinde tartışılacak. Bu etkinlikte neler yaşadıkları ve neler hissettikleri öğrencilere sorulacak ve demokratik bir sınıf ortamı oluşturularak, değişik görüşler dinlenecek.
1- Oyunla ders işlemek güzel miydi?
2- Bu ders eğlenceli miydi?
3- Üretici, tüketici ve ayrıştırıcı canlılara örnek veriniz?
4- Bu çalışmalar sırasında sınıfta eşitlik ilkeleri uygulandı mı ?
5- Bu çalışmalarda demokratik bir sınıf gibi davrandık mı?
Yorum ve Değerlendirme:
Yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğrenme etkinliklerinin hatırda tutma üzerinde hiçbir olumsuz etkisi gözlenmemiştir. Yani yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretim etkinlikleri kalıcı öğrenmelere yol açmaktadır. Araştırma sonunda elde edilen bulgular, yapıcı öğrenme kuramına dayalı öğretim ortamında yapılan etkinliklerin, bellekte kalma ve öğrenilen bilgilerin yaşama aktarılmasında etkili olduğunu göstermiştir. Yapıcı öğrenme kuramının diğer derslerde ve daha alt sınıflarda uygulanmaya başlanması halinde bu kısa sürede biyolojikçeşitlilik, çevre kirliliği ve erozyon konularında başarısında görülen farklılaşmanın tutumlarda ve diğer duyuşsal-toplumsal özelliklerde görülmesi kaçınılmaz olacaktır. Yüksek Lisans Tez araştırması içerisinde de kullanılan etkinlik 2 yıl süreyle Adana Bilim ve Sanat Merkezinde ve Yavru Tema Doğa ve Erozyon Eğitimi Kampında uygulanmış öğrencilerden ve kampa katılan rehber öğretmenlerden çok olumlu geri dönütler alınmıştır.
Başvurulan kaynaklar:
Akar H., Yıldırım A. (2004) Oluşturmacı Öğretim Etkinliklerinin Sınıf Yönetimi
Dersi’nde Kullanılması: Bir Eylem Araştırması, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Deryakulu, D. (2002). Sınıfta Demokrasi. Eğitim-Sen Yayınları, Ankara
Senemoğlu, N., Gömleksiz, M., Üstündağ, T., ( 2001 ) Öğrenmenin Oluşumu,
İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme Öğretmenin El Kitabı, Modül 1, T.C.
MEB Projeler Koordinasyon Merkezi Başkanlığı, Ankara
Öznacar M.,D., Güllaç E., Gülay H.,(2010) İlköğretim 4.5.6.7. ve 8. Sınıf öğrencileri için Güncel Çevre Sorunlarıyla İlgili Eğitsel Etkinlikler, Anı Yayıncılık, Ankara
Bu etkinliği tamamıyla uygulamak için Anı Yayıncılık, Güncel Çevre Sorunlarıyla İlgili Eğitsel Etkinlikler kitabından yararlanılabilir.
Görüntülenme Sayısı: hesaplanıyor...